Bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinde büyüme analizine yönelik fizyolojik özelliklerin saptanması

Abstract

Ege Bölgesi Aşağı Büyük Menderes Havzasında son yıllarda ekilmekte olan bazı buğday çeşitlerinin tarımsal özelliklerini ortaya koymak ve bazı büyüme parametrelerini incelemek amacıyla bu çalışma yürütülmüştür. Deneme, 2008-2009 yetiştirme yılında tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekrarlamalı olarak Adnan Menderes Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Araştırma ve Uygulama Alanında kurulmuştur. Denemede; Negev, Pamukova 97, Sagittario, Adana 99, Golia ve Meta 2002 olmak üzere 6 ekmeklik buğday çeşidi materyal olarak kullanılmıştır. Çalışmada; tane verimi, biyolojik verim, hasat indeksi, metrekaredeki başak sayısı, bitki boyu, başak boyu, başakta tane sayısı, başakta başakçık sayısı ve 1000 tane ağırlığı gibi tarımsal özellikler saptanmıştır. Ayrıca çalışmada farklı dönemlere ilişkin kuru madde, yaprak alanı indeksi (LAI), yaprak alanı oranı (LAR), bitki örtüsü sıcaklığı (CTD), normalleştirilmiş vejetatif değişim indeksi (NDVI) ve ortalama sararma hızı (SHort) gibi büyüme parametreleri değerlendirilmiştir. Başakta başakçık sayısı, başakta tane sayısı, başak boyu, bitki boyu ve biyolojik verim yönünden çeşitler arasında önemli farklılıklar olduğu saptanmıştır. En yüksek tane verimine sahip çeşitler olarak Adana 99, Pamukova 97 ve Sagittario belirlenmiştir. Kuru madde verimi için 116. günden itibaren her dönemde Golia ve Adana 99 çeşitlerinin önemli düzeyde en yüksek değerleri taşıdığı gözlenmiştir. Çeşitlerin maksimum yaprak alanı indeksi değerine 120.-130. günler arası dönemde ulaştığı ve Adana 99 ile Sagittario çeşitlerinin tüm dönemlerde en yüksek değerler taşıdığı belirlenmiştir.

This study has been carried out to determine the agronomic characters and growth parameters of common commercial wheat cultivars in Meander Valley of Aegean Region. Trial was conducted in the experimental field of Adnan Menderes Agricultural Research Institute in 2008-2009 growing season using Randomized Complete Blocks Design with 4 replications. The measurement characteristics were grain yield, biological yield, harvest index, spike number per square meter, plant height, spike length, the number of grain per spike, the number of spikelet per spike and 1000 grain weight as agronomical traits. Furthermore, dry matter, leaf area index (LAI), leaf area ratio (LAR), canopy temperature depression (CTD), normalized difference vegetation index (NDVI) , and stay green trait (SG) at different growth stages were evaluated. In terms of the number of spikelet per spike, the number of grain per spike, spike length, plant height, and biological yield there were significant differences among the cultivars. Wheat cultivars, Adana 99, Pamukova 97 and Sagittario, had the highest grain yield. From 116 days after sowing to every stage of the growing period, Golia and Adana 99 cultivars had significantly high values. Cultivars reached the highest leaf area index between 120.- 130. days and Adana 99 and Sagittario cultivars had the highest values at each stage of the growing period.