Bazı pamuk melezlerinde (Gossypium hirsutum L. x Gossypium barbadense L.) verim, verim unsurları ve lif kalite özelliklerinin kalıtımının incelenmesi

Abstract

Bu çalışma 2011-2012 yıllarında Nazilli Pamuk Araştırma İstasyonu Müdürlüğü tarlalarında ana ebeveyn olarak seçilen Gossypium hirsutum L. türüne ait Claudia, Candia, Şahin 2000, BA 308, Naz 07 ve Fantom genotipleri ile baba ebeveyn olarak seçilen Gossypium barbadense L. türüne ait Giza 45 ve Avesto çeşitleri kullanılarak line x tester yöntemine uygun olarak oluşturulan popülasyonda, lif teknolojik özellikleri, verim ve verim komponentlerine ilişkin kalıtım ve heterotik etkiler incelenmiştir. Çırçır randımanı ve bitki boyu özellikleri yönünden eklemeli gen etkisi; tek bitki verimi, koza sayısı, meyve dalı sayısı, lif mukavemeti, lif inceliği, kısa lif oranı, odun dalı sayısı, yüz tohum ağırlığı, tek koza kütlü pamuk ağırlığı, lif uzunluğu ve uniformite özellikleri yönünden ise eklemeli olmayan gen etkileri daha yüksek bulunmuştur. Lif uzunluğu ve lif kopma dayanıklılığı için tüm kombinasyonlarda, lif inceliği için sekiz kombinasyonda olumlu heterosis yüzdesi elde edilirken lif uzunluğu, lif inceliği ve lif kopma dayanıklılığı bakımından tüm kombinasyonlarda olumlu ve önemli kontrol çeşide üstünlük yüzdeleri elde edilmiştir. Melez popülasyonların bitki kütlü verimi ve lif kalite özellikleri birlikte değerlendirildiğinde, Claudia x Giza 45, Candia x Giza 45, Şahin 2000 x Giza 45, BA 308 x Avesto, Naz 07 x Giza 45 ve Fantom x Avesto melezlerinde uygulanacak kısmi bulk yöntemi ile kabul edilebilir verim potansiyeli ve iyileştirilmiş lif uzunluğuna sahip pamuk hatlarının geliştirilebileceği sonucuna varılmıştır.

The study was carried out on the Nazilli Cotton Research Station fields during 2011 and 2012 cotton growing seasons. Claudia, Candia, Şahin 2000, BA 308, Naz 07 and Fantom (Gossypium hirsutum L.) were used as a female parents and Giza 45 and Avesto (Gossypium barbadense L.) used as a male parents. The selected cotton genotypes were crossed by line tester method in 2011. Hybrid combinations were compared in terms of yield, yield components and fiber quality parameters at F1 generations. In combination, fiber quality properties, yield and hereditary and heterotic effects on yield components were examined. Additive gene effects were highly significant for ginning out turn and plant height. Non-additive gene effects were highly significant for yields, number of bolls, sympodia per plant, fiber strenght, micronaire, short fiber index, monopodia per plant, 100 seed weight, single boll weight, fiber lenght and fiber uniformity index. Positif heterosis percentage was obtained in all hybrids for fiber lenght and fiber strenght and in eight hybrids for micronaire. Standart heterosis values was positif and significant for fiber lenght, fiber strenght and micronaire. The performance of all combinations for yield and fiber quality traits at F1 generations showed that Claudia x Giza 45, Candia x Giza 45, Şahin 2000 x Giza 45, BA 308 x Avesto, Naz 07 x Giza 45 and Fantom x Avesto hybrid populations would be used for partial bulk selection in order to improve cotton lines having enhanced for fiber length with acceptable yield potentials.