Türkiye'de seçilmiş makroekonomik değişkenler ile İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) arasındaki ilişki

Abstract

Bu çalışmada, 1992:01-2012:06 dönemi aylık verilerle, Türkiye ekonomisi için seçilmiş makroekonomik değişkenler; İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Ulusal-100 Endeksi, Sanayi Üretimi Endeksi, Enflasyon, Faiz Oranı, Döviz Kuru, İhracat, Petrol Fiyatları ve Altın Fiyatlarıdır. Seçilmiş makroekonomik değişkenlerin hisse senedi fiyatlarına etkisi, ekonometrik olarak yapısal kırılmaları dikkate alan; Zivot-Andrews, Lee-Strazicich ve Carrion-i-Silvestre, birim kök testleri ve Gregory-Hansen ve Maki eşbütünleşme testleri ile araştırılmıştır. Katsayılar, dinamik en küçük kareler yöntemiyle belirlenmiştir. Son olarak, değişkenler arasındaki Granger nedensellik ilişkisi Toda-Yamamoto yaklaşımıyla araştırılmıştır. Çalışmanın sonucunda elde edilen ampirik bulgular sırasıyla şu şekildedir: ilk olarak serilerin birim kök içerdiği ve eşbütünleşik oldukları görülmüştür. Hisse senedi fiyatları ile sanayi üretimi, enflasyon, döviz kuru ve petrol fiyatları arasındaki ilişkinin pozitif, faiz oranı, ihracat ve altın fiyatları ile arasındaki ilişkinin negatif olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca 2001 krizinin Türkiye ekonomisine etkisinin negatif ve anlamlı olduğu elde edilmiştir. Son olarak, hisse senedi fiyatlarının döviz kuru ve ihracat ile çift yönlü, hisse senedi fiyatlarından enflasyon ve petrol fiyatlarına doğru tek yönlü ve sanayi üretimi ile faiz oranından hisse senedi fiyatlarına doğru tek yönlü nedensellik olduğu görülmüştür. Etkin piyasa hipotezi hisse senedi fiyatlarının etkin bir piyasada tahmin edilemeyeceğini savunmaktadır. Arbitraj fiyatlama Modeli de hisse senedi fiyatlarının tahmin edilebilmesi için bu piyasayı etkileyen faktörleri araştırmaktadır. Bu çalışmanın sonuçlarına göre, Türkiye'deki yatırımcılar, çalışmadaki makroekonomik değişkenleri takip ederek hisse senedi fiyatları hakkında yeterince bilgi sahibi olabileceklerdir.

The macroeconomic variables selected for Turkish economy in this study are; monthly data from 1992:01 and 2012:06 period, Istanbul Stock Exchange-100 Index, Industrial Production Index, Inflation, Interest Rate, Exchange Rate, Export, Petroleum Price and Gold Price. The effect of the selected macroeconomic variables on stock prices are investigated by using Zivot-Andrews, Lee-Strazicich and Carrion-i-Silvestre unit root tests and Gregory-Hansen and Maki cointegration tests which take into consideration the structural breaks. Coefficients are determined using dynamic least squares method. Finally, Granger causality relation between variables is investigated using Toda-Yamamoto tests. The empirical results obtained from the study were as follows: firstly, it is observed that series contain unit root and they are cointegrated. It is determined that the relation between stock prices and industrial production, inflation, exchange rate and petroleum prices is positive; relation between interest rate, export and gold prices is negative. Also obtained that negative and significant effect of the 2001 crisis, Turkey's economy. Finally, it is seen that there is bidirectional causality with exchange rate of stock prices and export; unidirectional causality from stock prices through inflation and petroleum prices; and unidirectional causality from industrial production and interest rate through stock prices. Effective market hypothesis asserts that stock prices in an effective market cannot be predicted. Arbitrage pricing model is concentrated on effects that effects this market to be able to predict stock prices. According to the results of this work, investors in Turkey may have enough knowledge about stock prices by following macroeconomic variables in this work.