Öğretmen adaylarının sorgulama ve eleştirel düşünme becerilerinin öğretmen öz yeterlik düzeyine etkisi

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı, öğretmen adaylarının sorgulama ve eleştirel düşünme becerilerinin öğretmen öz-yeterlik düzeyine etkisini belirlemektir. Araştırma, tarama modelinde betimsel bir çalışma olarak desenlenmiştir. Nicel ve nitel veri toplama yöntemlerinin birlikte ele alındığı bu araştırmada, nicel veriler için örneklem, nitel veriler için çalışma grubu seçimi iki aşamada yapılmıştır. Araştırmada nicel örneklemi, Eğitim Fakültelerinde Fen Bilgisi, Sınıf ve Sosyal Bilgiler Öğretmenliği lisans programlarının 4. sınıflarında öğrenim görmekte olan öğretmen adayları oluşturmaktadır. Küme örnekleme yöntemi ile seçilen örneklemde 747 öğretmen adayı yer almaktadır. Araştırmanın nitel çalışma grubunu ise Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilgisi, Sınıf ve Sosyal Bilgiler öğretmenliği lisans programında öğrenim görmekte olan toplam 126 öğretmen adayı arasından seçilen, düşük ve yüksek öğretmen öz yeterliğine sahip, 24 gönüllü öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında nicel verilerin toplanmasında, araştırmacı tarafından geliştirilen "Öğretmen Adayı Sorgulama Becerileri Ölçeği", Özdemir (2005) tarafından geliştirilen "Eleştirel Düşünme Becerileri Ölçeği", Çapa, Çakıroğlu ve Sarıkaya (2005) tarafından uyarlanan "Öğretmen Öz-yeterlik Ölçeği" ile demografik değişkenlerin belirlenmesi için "Kişisel Bilgi Formu" kullanılmıştır. Öğretmen adaylarının sorgulama ve eleştirel düşünme becerilerine ilişkin görüşlerinin belirlenmesinde, araştırmacı tarafından geliştirilmiş yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Elde edilen nicel verilerin analizinde, SPSS Windows 18 ile LISREL 8.54 paket programları kullanılmıştır. Araştırmanın alt amaçları kapsamında betimsel istatistikler, t-testi, ANOVA, Mann Whitney-U, Kruskal Wallis-H ve yol analizlerinden yararlanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, öğretmen adaylarının sorgulama ve eleştirel düşünme becerileri, ortalamanın üzerinde, öğretmen öz-yeterlikleri ise ortalama düzeydedir. Öğretmen adaylarının sorgulama becerileri, cinsiyet, öğrenim görülen Anabilim Dalı ve anne eğitim durumuna göre anlamlı olarak farklılaşmamaktadır. Öğretmen adaylarının sorgulama becerileri, baba eğitim durumuna göre "özgüven" alt ölçeği dışında anlamlı olarak farklılaşmamaktadır.Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme becerileri, cinsiyet ve öğrenim görülen Anabilim Dalı'na göre anlamlı olarak farklılaşmazken, anne ve baba eğitim durumuna göre anlamlı olarak farklılaşmaktadır. Öğretmen adaylarının öğretmen öz-yeterlikleri, cinsiyet ve öğrenim görülen Anabilim Dalı'na göre anlamlı olarak farklılaşırken, anne-baba eğitim durumuna göre ise anlamlı olarak farklılaşmamaktadır. Öğretmen adaylarının sorgulama ve eleştirel düşünme becerileri, öğretmen öz-yeterlikleri üzerinde zayıf bir etkiye sahiptir. Öğretmen adaylarının sorgulama ve eleştirel düşünme becerilerine ilişkin görüşlerine göre, genel anlamda sorgulamaya ve eleştirel düşünmeye açık oldukları belirlenmiştir. Öğretmen adayları, sorgulama ve eleştirel düşünme sürecinde karşılaştıkları engelleri aşmak için çaba göstermektedirler.

The aim of this study is to determine the pre-service teachers inquiry and critical thinking skills, teacher self-efficacies; what extend inquiry and critical thinking skills to predict self-efficacy and pre-service teachers views related to inquiry and critical thinking skills. The study is figured in descriptive survey model. Qualitative and quantitative data collection methods are used in this study. Sample for quantitative data and study group for qualitative data are chosen at two stages. Fourth grade pre-service teachers who studied at Science, Elementary and Social Sciences Education undergraduate programmes at faculties of education constitute quantitative sample of the study. A total of 747 pre-service teachers chosen by using cluster sampling method constitute the sample of the study. 24 volunteer pre-service teachers who had low-high teacher self-efficacy are chosen among a total of 126 pre-service teachers studied at Science, Elementary and Social Sciences Education undergraduate programmes at Adnan Menderes University.Within this study for quantitative data collection, "Pre-service Teacher Inquiry Skill Scale", developed by the researcher, "Critical Thinking Skill Scale" developed by Özdemir (2005), "Teacher Self-efficacy Scale" adapted by Çapa, Çakıroğlu, Sarıkaya (2005) and "Personal Information Form" for demographic variables are used. Semi-structured interview form developed by the researcher is used for the determination of pre-service teachers views related to inquiry and critical thinking skills.SPSS-Windows 18 and LISREL 8. 54 are used for the analysis of quantitative data. Descriptive statistics such as t-test, ANOVA, Mann Whitney-U, Kruskal Wallis-H and path analysis are used for the research aims. According to the findings, pre-service teachers inquiry and critical thinking skills are above the average and teacher's self-efficacy is at the average. Pre-service teachers inquiry skills don't differ significantly in terms of gender, undergraduate programme and mother educational status. Pre-service teachers inquiry skills don't differ significantly in terms of father educational status except for "self-confidence".While pre-service teachers critical thinking skills do not differ significantly in terms of gender and undergraduate programme, they differ significantly in terms of parental educational status. Pre-service teachers self-efficacies differ significantly in terms of gender and undergraduate programme and do not differ significantly in terms of parental educational status. Pre-service teachers inquiry and critical thinking skills have a weak effect on teacher self-efficacies. According to pre-service teachers views related to inquiry and critical thinking skills, it is determined that they are accessible to inquiry and critical thinking. Pre-service teachers aim for overcoming the obstacles in the inquiry and critical thinking process.