Bariatrik Cerrahi Geçiren Hastalara Verilen Taburculuk Eğitiminin Yaşam Kalitesine Etkisi: Karma Desenli Bir Çalışma

Abstract

ÖZET

BARİATRİK CERRAHİ GEÇİREN HASTALARA VERİLEN TABURCULUK EĞİTİMİNİN YAŞAM KALİTESİ ÜZERİNE ETKİSİ: KARMA DESENLİ BİR ÇALIŞMA

Damgacı S. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Programı, Yüksek Lisans Tezi, Aydın, 2025. Amaç: Bu araştırma bariatrik cerrahi geçiren hastaların ameliyat sonrası geç dönemde yaşadıkları deneyimlerin belirlenmesi ve bu deneyimler doğrultusunda hazırlanan bariatrik cerrahi geçiren hastalara yönelik eğitim kitapçığı ile verilen taburculuk eğitiminin yaşam kalitesine etkisinin belirlenmesi amacı ile yapıldı. Gereç ve Yöntem: Tez, karma desen yöntemi olarak planlandı. Veriler nitel ve nicel yöntemler ile toplandı. Önce nitel kısmında hastalara yarı yapılandırılmış görüşme soruları yönlendirildi. Görüşmelerde elde edilen veriler analiz edilip temalar oluşturuldu ve temalara göre taburculuk eğitim kitapçığı hazırlandı. Nicel kısımda ise, yeni ameliyat olacak olan hastalara hazırlanan taburculuk eğitim kitapçığı ile eğitim verildikten sonraki 7-10 günlük süreçte Moorehead Ardelt Yaşam Kalitesi Ölçeği-II uygulandı. Toplanan nicel veriler SPSS Statistics 29.0.1 paket programı üzerinden analiz edilmiş olup, nitel veriler ise MAXQDA Nitel Veri Analizine Yönelik Yazılım programı ile analiz edilerek birlikte değerlendirildi. Çalışmadan elde edilen verilerin analizinde normal dağılıma uymayan değişkenlerin karşılaştırılmasında Mann Whitney U Testi kullanılmış olup, normal dağılıma uyan değişkenlerin karşılaştırılmasında Independent T testi kullanılmıştır. Bulgular: Bariatrik cerrahi geçirmiş 12 hasta ile yapılan nitel görüşmeler sonucunda ameliyat öncesi ve ameliyat sonrası olmak üzere 2 ana tema oluşturuldu. Temalardan kategoriler ve kodlar oluşturuldu. Oluşturulan kodlar ile hastaların ameliyat sonrası ilettikleri yara bölgesi takibi, ağrı yönetimi, ameliyat sonrası sıvı tüketmekte zorlanma, bulantı kusma yönetimi, diyetisyenle beslenme, vitamin eksiklikleri ve duygusal zorlanma başlıkları oluşturularak taburculuk eğitim kitapçığı hazırlandı. Çalışmaya katılan 12 deney grubu hastanın yaş ortalaması 38,7±9,6 iken, 6 kontrol grubu hastanın yaş ortalaması 36,3±17,6’dır. Çalışmaya katılan hastaların yaş ortalama±standart sapma değeri 37,944±12,364 ve ortanca, minimum ve maximum değerleri ise 39 (18 - 62)’dir. Deney grubunda yer alan hastaların %91,7’si kadın cinsiyette iken kontrol grubundakilerin %100’ü kadındır. Hastaların BKİ ortalaması 46,2±4,9 olarak hesaplanmıştır. Yapılan uygulama sonucunda, eğitim alan deney grubu hastalarının yaşam kalitesi puanları, kontrol grubu hastalarının puanlarından istatistiksel olarak daha yüksek olduğu bulundu. (p<0,05) Sonuç: Bariatrik cerrahi geçiren hastaların ameliyat sonrası geç dönemde yaşadıkları deneyimlerin belirlenerek hazırlanan bariatrik cerrahi geçiren hastalara yönelik eğitim kitapçığı ile verilen taburculuk eğitiminin yaşam kalitesi üzerine etkili olduğu belirlendi.