Üniversite Öğrencilerinin Küresel İklim Değişikliğine Yönelik Farkındalık Ve Kaygı Düzeylerini Etkileyen Faktörler

Abstract

Amaç: Küresel iklim değişikliği yalnızca insan yaşamını değil, aynı zamanda tüm canlıların sürdürülebilirliğini doğrudan etkileyen önemli bir çevresel sorundur. Teknolojik gelişmeler, sanayileşme, çevre kirliliği ve nüfus artışı gibi faktörler sonucunda ortaya çıkan küresel ısınma, birçok ekosistemde ciddi dengesizliklere yol açmakta ve bu da insan sağlığını dolaylı ya da doğrudan olarak olumsuz etkilemektedir. Bu çalışmanın temel amacı; üniversite öğrencilerinin küresel iklim değişikliğine yönelik sahip oldukları farkındalık ve kaygı düzeylerini belirlemek, ayrıca bu düzeyleri etkileyebilecek çeşitli sosyodemografik ve bireysel faktörler arasındaki ilişkiyi incelemektir.

Gereç ve Yöntem: Araştırma kapsamında, 2024-2025 eğitim öğretim yılında Türkiye'nin farklı üniversitelerinde (Iğdır Üniversitesi, Yalova Üniversitesi, Bitlis Eren Üniversitesi, Trabzon Üniversitesi, Bandırma Üniversitesi, Fırat Üniversitesi, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi, Kilis 17 Aralık Üniversitesi, Ordu Üniversitesi) öğrenim gören toplamda 394 gönüllü öğrenci (209 erkek, 185 kadın) araştırma grubunu oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında iki bölümden oluşan bir araç kullanılmıştır. İlk bölümde katılımcıların demografik özelliklerini yansıtan bilgiler kişisel bilgi formu aracılığıyla elde edilirken; ikinci bölümde ise “Küresel İklim Değişikliğine Yönelik Farkındalık Ölçeği” ile öğrencilerin konuya ilişkin farkındalık düzeyleri, “İklim Değişikliği Kaygı Ölçeği” yardımıyla da kaygı düzeyleri değerlendirilmiştir. Verilerin istatistiksel analizi SPSS paket programı üzerinden gerçekleştirilmiştir. Analizlerde anlamlılık düzeyi p < 0,05 olarak kabul edilmiştir. Araştırma hipotezlerinin test edilmesi amacıyla nicel verilerin değerlendirilmesinde bağımsız örneklemler için t-testi, ikiden fazla grup arasında fark olup olmadığını belirlemek üzere tek yönlü varyans analizi (ANOVA) uygulanmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkilerin incelenmesinde Pearson korelasyon analizi tercih edilmiş; anlamlı ilişkiler tespit edildiğinde doğrusal regresyon analizi ile yordayıcılık düzeyleri belirlenmeye çalışılmıştır.

Bulgular: Elde edilen bulgulara göre; öğrencilerin cinsiyet durumu, iklim değişikliğinin sağlık üzerindeki etkilerini bilip bilmediği ve öğrenim gördükleri üniversite değişkenleri ile küresel iklim değişikliğine yönelik farkındalık düzeyi arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar gözlenmiştir (p<0,05). Bununla birlikte, iklim değişikliği ile ilgili kulüp üyeliği, konuyla ilgili ders/eğitim alma durumu, yaş, öğrenim düzeyi, yaşadığı yerleşim yeri, algılanan ekonomik durum ve anne-baba eğitim seviyesi gibi değişkenlerle farkındalık düzeyi arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmamıştır (p>0,05). Kaygı düzeyi açısından incelendiğinde ise cinsiyet, iklim değişikliğinin kendisini kaygılandırma durumu, konunun sağlık üzerindeki etkilerinin bilinip bilinmediği ve öğrenim gördüğü üniversite değişkenleri ile iklim değişikliği kaygı ölçeği puanları arasında anlamlı farklılıklar saptanırken (p<0,05), diğer bazı sosyodemografik değişkenlerle kaygı düzeyi arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır (p>0,05). Ek olarak, araştırmaya katılan erkek öğrencilerin kadınlara göre, iklim değişikliği ile ilgili ders alanların almayanlara göre ve iklim değişikliğinin kendisini kaygılandırdığını belirtenlerin, daha yüksek farkındalık ve kaygı düzeylerine sahip olduğu tespit edilmiştir.

Sonuç: Araştırmaya katılan öğrencilerin genel farkındalık ve kaygı düzeylerinin orta düzeyde olduğu görülmüş; özellikle erkek öğrencilerin kadınlara göre daha yüksek düzeyde farkındalık ve kaygı yaşadıkları belirlenmiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda, gençlik döneminde yapılacak düzenli bilgilendirme çalışmalarının, küresel iklim değişikliğine karşı farkındalık düzeylerinin artırılmasında önemli katkılar sunabileceği düşünülmektedir.