Hemşirelik Öğrencilerine Verilen Farkındalık Temelli Psikoeğitimin Ruhsal Hastalıklara Yönelik İnanç, Sosyal Mesafe ve Damgalamaya Etkisi: Yarı Deneysel Bir Çalışma

Abstract

Amaç: Bu araştırma, hemşirelik öğrencilerine verilen farkındalık temelli psikoeğitimin, ruhsal hastalıklara yönelik inanç, sosyal mesafe ve damgalama üzerindeki etkisini değerlendirmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Gereç ve Yöntem: Yarı deneysel desenle yürütülen çalışmada, bir müdahale ve bir kontrol grubu oluşturulmuştur. Çalışmaya, 01.10.2023 – 31.05.2024 tarihleri arasında gönüllü olarak katılım sağlayan Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi 2. Sınıf hemşirelik öğrencileri (n=84) dahil edilmiştir. Müdahale grubuna belirlenen süre boyunca farkındalık temelli psikoeğitim uygulanırken, kontrol grubuna herhangi bir müdahalede bulunulmamıştır. Veriler, Ruhsal Hastalıklara Yönelik İnanç Ölçeği, Sosyal Mesafe Ölçeği ve Sağlık Çalışanları İçin Ruhsal Hastalıklara Yönelik Damgalama Ölçeği kullanılarak ön test, son test, 1. ay ve 3. ay takip ölçümleri ile toplanmıştır. İstatistiksel analizlerde Mann-Whitney U testi, Ki-Kare testi ve Friedman testi kullanılmıştır. Bulgular: Ruhsal Hastalıklara Yönelik İnanç Ölçeği (RHYİÖ) açısından müdahale ve kontrol grupları arasında çalışmanın başlangıcında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmamıştır (χ² = 7,395, p = 0,060). Psikoeğitim sonrası müdahale grubunda ruhsal hastalıklara yönelik inanç puan ortalamalarında bir miktar değişim gözlense de bu fark istatistiksel olarak anlamlı düzeyde değildir (p > 0,05). Araştırma bulgularına göre, Sosyal Mesafe Ölçeği (SMÖ) puan ortalamalarında müdahale grubunda anlamlı bir azalma gözlenmiştir (χ² = 8,557, p = 0,036). Ön test (X̄ = 51,56 ± 15,07), Son Test (X̄ = 42,33 .± 22,89), 1. ay (X̄ = 36,36 ± 13,40), 3. ay (X̄ = 50,53 ± 13,74) şeklinde sosyal mesafenin azaldığı, bu farkın 1. ayda belirginleştiği ve 3. ayda kalıcı olduğu belirlenmiştir. Kontrol grubunda ise bu değişim istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır (p > 0,05). Sağlık Çalışanlarının Ruhsal Hastalıklara Yönelik Damgalama Ölçeği (SÇ-RHYDÖ) puan ortalamalarında da benzer bir azalma gözlenmiş, müdahale grubunun ön test puan ortalaması (X̄ = 57,96 ± 8,66), son test puan ortalaması (X̄ = 58,13 ± 13,72), 1. ay ölçüm puan ortalaması (X̄ = 44,20 ± 5,81), 3. ay ölçüm puan ortalamasında (X̄ = 48,27 ± 11,62) istatistiksel olarak anlamlı bir düşüş saptanmıştır (χ² = 13,553, p = 0,004). Ancak müdahale grubunun ölçümlerinin 1. ayında değişim gözlenmemiş, etkilerin daha çok 3. ayda belirginleştiği görülmüştür. Sonuç: Bu çalışmada, farkındalık temelli psikoeğitimin sosyal mesafe ve damgalama algısını azaltmada kalıcı bir etkiye sahip olduğu, ancak ruhsal hastalıklara yönelik inançları değiştirmede kısa vadede belirgin bir etki oluşturmadığı sonucuna varılmıştır.