Aile Sağlığı Merkezlerinde Çalışan Sağlık Profesyonellerinin Sağlık Okuryazarlığı Düzeyleri ve İlişkili Faktörler: Aydın İli Örneği

Abstract

Amaç: Bu çalışma Aydın iline bağlı aile sağlığı merkezlerinde görev yapan sağlık profesyonellerinin sağlık okuryazarlığı düzeyleri ve ilişkili faktörlerin belirlenmesi amacıyla yapılmış bir çalışmadır. Gereç ve Yöntem: Bu araştırma analitik- kesitsel tipte olup, Mart 2023-Mart 2024 tarihleri arasında Aydın ili aile sağlığı merkezlerinde çalışan sağlık çalışanları ile yapılmıştır. Çalışma evreni 682 sağlık profesyonelinden oluşmaktadır. Evreni bilinen örneklem hesaplama formülü kullanılarak örneklem büyüklüğü 240 kişi olarak hesaplanmış olup, araştırmaya 259 kişi dahil edilmiştir. Veriler Kişisel Bilgi Formu ve Türkiye Sağlık Okuryazarlığı-32 Ölçeği ile toplanmıştır. Araştırma öncesi Aydın Valiliği’nden, Aydın İl Sağlık Müdürlüğü’nden ve Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulu’ndan resmi izinler alınmıştır. Gönüllülerden sözlü onam ve araştırmada kullanılan ölçeklerle ilgili araştırmacılardan gerekli izinler alınmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde; tanımlayıcı istatistiksel analizler (Aritmetik Ortalama, standart sapma, sıklık, yüzdelik), Student-t testi, Mann-Whitney U Kruskal Wallis-H, Pearson Correliation, Kolmogorov-Smirnov, Spearman's rho testleri kullanılmıştır. Bulgular: Çalışmamıza katılan aile sağlığı merkezlerinde çalışan sağlık çalışanlarının Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği-32 puan ortalaması 37,53±7,86 olarak yeterli düzeyde olduğu saptanmıştır. Katılımcıların %41,7’ sinin sorunlu – sınırlı sağlık okuryazarlığı seviyesinde olduğu görülmüştür. Katılımcıların %84,6’sı (n=219) kadın, %15,4’ü erkek (n=40) olup yaş ortalaması 40,72±10,22’dir. Katılımcıların %75,3’ü evli (n=195), %40,2’si ebe (n=104), %59,8’i geliri giderine denk (n=155), %47,1’i ilçede yaşamakta (n=122), %90,7’si çekirdek aileye sahip olup (n=235), %68,7’sinin eğitim durumu lisans (n=178) düzeyindedir. Erkeklerin, bekâr ve boşanmışların, hekimlerin, lisans eğitim düzeyinde olanların, sağlık durumunu orta ve üstünde değerlendirenlerin, kitap/gazete okumayı sevenlerin ve sosyal statüsünü yüksek değerlendirenlerin sağlık okuryazarlığı düzeyi yüksek bulunmuştur (p<0,05). Sonuç: Aile sağlığı merkezlerinde çalışan sağlık profesyonellerinin yarısından fazlasının sağlık okuryazarlığı düzeyinin istenilen düzeyde olduğu görülmüştür. Aile sağlığı merkezlerinde çalışan sağlık profesyonellerinin sağlık okuryazarlığı konusundaki bilgi ve becerilerini geliştirmeye yönelik etkinlikler yapılabilir.