Domates güvesi (Tuta absoluta (Meyrick, 1917), Lep.: Gelechiidae)'nde insektisit direncinin önlenmesi ve geciktirilmesi olanaklarının araştırılması

Abstract

Domates güvesi (Tuta absoluta (Meyrick, 1917), Lep.: Gelechiidae) en önemli domates zararlılarından birisidir. Türkiye'ye zararlının ilk giriş yaptığı Urla ilçesinde ve yoğun domates üretimi yapılan Aydın ilinde % 50 - 100'e varan ürün kayıplarına neden olması nedeniyle, kimyasal mücadele uygulanmaktadır. Yoğun kimyasal kullanımı nedeniyle zararlının kullanılan insektisitlere karşı direnç oluşturduğu görülmüştür. Bu nedenle bu çalışmada Urla ve Aydın bölgelerinde Domates güvesinin insektisitlere karşı direnç durumunun araştırılması, hangi enzimlerin direnç durumundan sorumlu olduğunun belirlenmesi ve elde edilen sonuçlara göre hangi sinerjist maddelerin direncin oluşmasını engellediğinin saptanması amaçlanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre Aydın popülasyonunda Indoxacarb, Metaflumizone, Spinosad ve Chlorantraniliprole'un LC50 değeri Urla popülasyonuna göre yüksek bulunmuştur. Urla popülasyonunda ise Azadirachtin'in LC50 değeri Aydın popülasyonuna göre yüksek bulunmuştur. Dirençli olduğu saptanan Aydın ve Urla popülasyonları için insektisit ve sinerjist madde (PBO, DEM, TRİP) uygulamaları ile direncin azaltılabileceği saptanmıştır. Yapılan enzim analizleri sonucunda ise GST enzimi ve EST enzimleri Aydın populasyonu için sırasıyla 1.905 unit aktivite/mg protein/dk ve 0.110 n mol ßNA/mg protein/dk olup, GST enzimi istatistiksel açıdan önemli bulunmuştur. Sonuç olarak Aydın ve Urla bölgesindeki T. absoluta popülasyonlarının kullanılan insektisitlere karşı direnç oluşturduğu ve sinerjist maddelerin direnci azaltmada önemli rol oynadığı saptanmış olup, zararlı ile mücadele için moleküler seviyede çalışmaların artırılması gerektiği gözlenmiştir. Tomato Miner (Tuta absoluta (Meyrick, 1917), Lep.: Gelechiidae) is one of the most important tomatoes pest. It causes %50-100 production losses in the first entry region Urla and intensive tomato production area Aydın. For that reason in T. absoluta management stratejies, chemical application is mostly used. Because of the intensive chemical usage, resistance was occured. Due to these reasons it is aimed to determine the resistance status of T. absoluta in Urla and Aydın regions and which enzyme system is responsible from this resistance, along with the results which synergist can inhibit the insecticide resistance. According to the results when Aydın population compared by Urla population LC50 values Indoxacarb, Metaflumizone, Spinosad and Chlorantraniliprole were found higher. LC50 values for Azadirachtin was higher in Urla region as compared by Aydın region. Resistance in the T. absoluta population of Urla and Aydın can reduce the resistance by using insecticide with synergists (PBO, DEM, TRİP). Therefore the result of enzymatic assay showed that GST and EST activities of Aydın population was found respectively 1.905 unit aktivity/mg protein/dk and 0.110 n mol ß NA/mg protein/dk, with this values GST enzyme activities of Aydın population was found significant according to the Urla population. As a result T. absoluta population in Aydın and Urla region have insecticide resistance and synergists play an important role for insecticide management program is determined. Besides this moleculer studies for this pest can be improved was observed.