EPİDERMAL BÜYÜME FAKTÖRÜ UYGULANAN DİYABETİK AYAK TANILI HASTALARDA NÖROPATİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

ÖZET

EPİDERMAL BÜYÜME FAKTÖRÜ UYGULANAN DİYABETİK AYAK TANILI HASTALARDA NÖROPATİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Özdemir Sipahioğlu U. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İç Hastalıkları Hemşireliği Programı, Doktora Tezi, Aydın 2024.

Amaç: Bu çalışma, diyabetik ayak tanılı hastalarda uygulanan epidermal büyüme faktörünün (EGF) nöropatiye etkisini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırma, analitik tipte, tek gruplu öntest-sontest yarı deneysel bir çalışmadır. Mart 2021-Kasım 2022 tarihleri arasında, Pamukkale Üniversitesi Hastaneleri’nde yara bakım ünitesi ve kalp damar cerrahisi polikliniğine başvuran Tip 1 ve Tip 2 Diyabetli 30 hasta ile gerçekleştirilmiştir. Örnekleme yöntemi kullanılmayarak birimlerde EGF uygulanan tüm hastalara ulaşılmıştır. Veriler “yapılandırılmış hasta bilgi formu”, “SINBAD sınıflandırması” ve “LANSS ağrı ölçeği” ile toplanmıştır. Veriler EGF uygulanmadan önce “ön test” ve EGF uygulaması tamamlandıktan bir ay sonra “son test” olarak elde edilmiştir. Verilerin analizinde Wilcoxon, Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis H, Spearman Sıra Korelasyonu, Mc Nemar ve Ki-Kare Testi kullanılmıştır. Bulgular: Diyabetik ayağı olan bireylerin yaş ortalamalarının 60,1±12.9, %40’ının obez/morbid obez, %83,3’ünün erkek, %43,3’nin insülin+oral antidiyabetik ile tedavi edildiği görüldü. Diyabet yılı 17.37±10,93 yıl, diyabetik ayak süresi 218.83±279,04 gün olduğu belirlendi. Katılımcıların %46,7’sinde önceden ayak yarası, %33,3’ünde geçmişte amputasyon öyküsü olduğu saptandı. Nöropati, ön-testte katılımcıların %100’ünde varken, son testte %56,7 olduğu tespit edildi. Nöropatisi olan katılımcıların, SINBAD sınıflaması ve LANSS ağrı ölçeği puanlarının anlamlı olarak daha yüksek olduğu belirlendi (p=0,01; p=.00). EGF sonrası HbA1c, SINBAD ve LANSS skorları anlamlı olarak azaldı (p=0,00; p=.00; p=.01). EGF kullanımının nöropati üzerinde istatistiki olarak anlamlı düzeyde olumlu etkisinin olduğu saptandı (p<.01). Sonuçlar: Diyabetik ayak tanılı hastalarda EGF uygulamasının ayak ülserinin iyileşmesinde, nöropatik ağrıyı azaltmada ve nöropati üzerinde olumlu etkisinin olduğu saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Diyabetik ayak, Diyabetik nöropati, Nöropatik ağrı, Hemşirelik, Epidermal büyüme faktörü