TAVŞANLARDA KETAMİN-DEKSMEDETOMİDİN-MİDAZOLAM ANESTEZİSİNDE BUTORFANOL VE BUPRENORFİN KULLANIMININ KARDİYAK TROPONİN I VE C-REAKTİF PROTEİN KONSANTRASYONLARI ÜZERİNE ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI

Abstract

Amaç: Tavşanlarda daha önce hiç uygulanmamış iki farklı anestezik kombinasyonun yani ketamin- deksmedetomidin- midazolam- butorfanol ve ketamin- deksmedetomidin-midazolam- buprenorfin anestezisinin kısa süreli anestezilerde kardiyak troponin I (cTn-I) ve C-reaktif protein (CRP) konsantrasyonları üzerine olası etkilerinin araştırılması bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Gereç ve Yöntem: Hayvan materyalini 8 erkek ve 8 dişi olmak üzere toplam 16 adet erişkin Yeni Zelanda tavşanı oluşturdu. Tavşanlar 4 erkek ve 4 dişi olacak şekilde 2 gruba ayrılarak 1. Gruptaki tavşanlara Ketamin (20 mg/kg im), deksmedetomidin (35 μg (mikrogram)/kg im.), midazolam (0,5 mg/kg im) ve buprenorfin (0,02 mg/kg im) uygulanarak toplam 1 saatlik bir anestezi oluşturuldu. 2. gruptaki hayvanlara ise yine sırasıyla Ketamin (20 mg/kg im), deksmedetomidin (35 μg (mikrogram)/kg im.), midazolam (0,5 mg/kg im) ve son olarakta butorfanol (0,2 mg/kg im.) uygulanarak toplam 1 saatlik bir anestezi oluşturuldu. Ayrıca her tavşan için anestezi öncesi ve anesteziden 5, 10, 15, 30, 45 ve 60. dakikalarda refleksler (ayakta kalma, kulak ve arka pedal) ve kardiyopulmoner parametreler (kalp frekansı, solunum frekansı, periferal oksijen saturasyonu) kayıt edildi. CRP ve cTn-I analizleri için indüksiyon öncesi, anestezi esnası ve sonrasındaki 6, 12 ve 24. saatlerde v. auricularis marginalisten serum separatör tüpüne 2 ml kan alındı. Bulgular: Buprenorfin grubunda enjeksiyon sonrası sedatif etki ortalama 131,3±17,67 saniye, butorfanol grubunda ise ortalama 133,8±23,52 saniye içerisinde gerçekleşti. Cerrahi anestezi süresi Buprenorfin grubunda ortalama 1650±247,1 saniye (yaklaşık 27 dakika), butorfanol grubunda ise 1950±985 saniye (yaklaşık 32 dakika) olarak belirlendi. Pupillar refleks kaybolma süresi butorfanol grubunda (2025±147,3) buprenorfin grubuna (1388±149,3 ) göre istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde daha uzun olarak gerçekleşmiştir. Anestezi süresi butorfanol grubunda buprenorfin grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde daha uzundu. Oluşan anestezi minör cerrahi girişimler için yetecek düzeydeydi. Solunum sayısı butorfanol grubunda buprenorfin grubuna daha yüksek seyrederken anestezi bitiminde ise her iki grupta fizyolojik değerler içerisinde olduğu gözlenmiştir. Vücut sıcaklığı her iki grupta giriş değerlerine yakın seyrederken anestezinin 15.dakikasından sonra keskin bir düşüş göstermiştir ve anestezinin 60. dakikasında giriş değerinin altında kalmaktadır. Kalp frekansı buprenorfin grubunda anestezinin 0.dakikasında butorfanol grubuna göre biraz daha yüksekti. Daha sonra butorfanol grubunda anestezinin 5.grubunda hafif bir yükselme gösterirken her iki gruptada tüm anestezi boyunca hafif bir düşüş gözlenmiştir. Serum CRP düzeyi buprenorfin grubunda sağlıklı hayvanlarda butarfanol grubuna göre daha yüksek olarak ölçülmüştür. Her iki grupta anesteziden 12 saat sonra tedrici bir yükselişi takiben anesteziden bir gün sonra başlangıç değerlerine yaklaşmış ya da daha düşük olarak ölçülmüştür. Serum cTn-I değerleri butorfanol grubunda buprenorfin grubuna göre daha düşüktü. Neredeyse ölçülen tüm aralıklarda fizyolojik sınırlar içinde istatistiksel olarak anlamlı olmayan hafif artış ya da azalışlar kaydedildi. Sonuç: Sonuç olarak gerek ketamin-deksmedetodin-midazolam-butorfanol gerekse de ketamin-deksmedetodin-midazolam-buprenorfin kombinasyonu önerilen doz aralığında tavşanlarda kısa dönem cerrahi prosedürler için uygun bulunmuştur. Fakat daha uzun süreli cerrahi anestezi süresi ve daha derin bir sedasyon sağladığı için butorfanol kombinasyonu buprenorfine göre üstün gözükmektedir. Her iki grupta da anestezik kombinasyonu takiben hipoksemi gözlenmiştir ve tüm hayvanlar anestezi boyunca %100 oksijen ile tedavi edilmesi gerekmektedir. Yine her iki gruptada tüm anestezi boyunca hayvanları ölümcül hipotermilerden korumak için eksternal ısı kaynaklarıyla anestezi boyunca mutlaka stabil bir vücut sıcaklığı korunmaya çalışılmalıdır. Her iki gruptada bradikardi gözlenmemiş ve her iki kombinasyonun serum CRP ve cTn-I konsantrasyonlarında artışa neden olmamış ve dolayısıyla bu doz aralığında ve kısa süreli anesteziler için güvenli olarak kullanılabileceği kanısına varılmıştır.