SEZARYEN DOĞUMLARDA AKUPRESÜR VE SIRT MASAJININ LAKTASYONA ETKİSİ: RANDOMİZE KONTROLLÜ ÇALIŞMA

Abstract

Amaç: Araştırmanın amacı, sezaryen doğumlarda akupresür ve sırt masajının laktasyona etkisini incelemektir. Gereç Yöntem: Araştırma randomize kontrollü deneysel olarak, Haziran 2021-Ocak 2022 tarihleri arasında Sağlık Bilimleri Üniversitesi Derince Eğitim ve Araştırma Hastanesi Ali Kahya Yerleşkesi’nde yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini bu hastanede sezaryen ile doğum yapan kadınlar; örneklemini 97 kadın (akupresür n: 34, sırt masajı n: 31 ve kontrol grubu n: 32) oluşturmuştur. Veriler, Tanıtıcı Bilgi Formu, Bebek Takip Formu, Anne Takip Formu ve Annelerin Laktasyon Başlama Belirtilerini Değerlendirdiği Vizüel Analog Skala ile toplanmıştır. Kadınlara, postoperatif 0. günde bir kez, postoperatif 1. günde iki kez ve postoperatif 2. günde bir kez olmak üzere toplamda dört kez, akupresür grubuna altı dakika akupresür, sırt masajı grubuna üç dakika sırt masajı uygulanmış ve yapılan uygulamalardan 15 dakika sonra bebek açken tartılmış ve en az 20 dakika süreyle araştırmacı kontrolünde emzirmeleri sağlanmıştır. Emzirme sonrası bebekler tekrar tartılarak süt miktarı ölçülmüştür. Kontrol grubundaki kadınlar rutin bakım almış ve kadınlara emzirme desteği sağlanarak araştırmacı tarafından süt miktarı ölçülmüştür. İstatistiksel analizde, Tek Yönlü Varyans Analizi, Kruskal-Wallis, Ki-kare testleri uygulanmış ve post hoc analizlerinde Bonferroni testi ve Bonferroni Düzeltmeli Mann Whitney U testi kullanılmıştır. İkiden fazla bağımlı yapıda izlemin karşılaştırmalarında, Friedman testi uygulanmış olup post hoc analizinde Wilcoxon İşaretli Sıralar testi yapılmıştır. Tip 1 hata düzeyi ise 0,05 olarak alınmıştır. Bulgular: Araştırmamızda akupresür grubundaki kadınların yaş ortalaması 24,18±4,16, sırt masajı grubundakilerin 26,39±3,66 ve kontrol grubundakilerin 24,63±4,28’dir. Akupresür, sırt masajı ve kontrol gruplarındaki kadınların anne sütü miktarlarının, birinci ve ikinci izlemde benzer olduğu; akupresür ve sırt masajı gruplarındaki kadınların, kontrol grubundaki kadınlara göre üçüncü (sırasıyla; 10,88±4,99; 10,97±5,06 ve 7,03±4,18 gram, p=0,001) ve dördüncü (sırasıyla; 12,50±5,11; 13,39±5,22 ve 9,53±5,29 gram, p=0,005) izlemlerde anne sütü miktarı ortalamalarının istatistiksel olarak anlamlı derecede fazla olduğu, memelerde hissedilen gerginlik, ısı artışı ve ağrı düzeylerinin birinci ve ikinci izlemde akupresür, sırt masajı ve kontrol grubundaki kadınlarda benzer olduğu, üçüncü izlemde ise, memelerde hissedilen gerginlik düzeyinin, sırt masajı grubunda (5,43±2,70) kontrol grubuna (4,03±2,44) göre, ısı artışı düzeyinin de, akupresür ve sırt masajı gruplarının kontrol grubuna göre (sırasıyla, 5,44±1,89; 5,29±1,68 ve 3,68±1,83) istatistiksel olarak anlamlı derecede daha yüksek olduğu bulunmuştur (sırasıyla p=0,039 ve p<0,001). Sonuç: Sezaryen doğumlarda akupresür ve sırt masajının anne sütü miktarını artırdığı ve etkilerinin benzer olduğu; laktasyon başlama belirtilerinde ise akupresürün sadece memelerdeki ısı artışında, sırt masajının ise hem gerginlik hem de ısı artışında etkili olduğu bulunmuştur.