BİR AİLE SAĞLIĞI MERKEZİNE BAŞVURAN 65 YAŞ VE ÜZERİNDEKİ BİREYLERDE FİZİKSEL AKTİVİTE DÜZEYİNİN DEPRESYON VE MUTLULUK İLE İLİŞKİSİ

Abstract

Eren M.Ö. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Eğitimi Programı, Doktora Tezi, Aydın, 2023. Amaç: Çalışmada bir aile sağlığı merkezine başvuran 65 yaş ve üzeri bireylerde fiziksel aktivite düzeyinin depresyon ve mutluluk ile ilişkisinin belirlenmesi amaçlamıştır. Gereç ve Yöntem: Çalışma seçkisiz örnekleme yöntemlerinden basit seçkisiz örnekleme yöntemi ile 1 Eylül 2021 - 31 Mart 2022 tarihleri arasında, Balıkesir ili Edremit ilçesi 8 nolu ASM’den yaralanan 65 yaş ve üzeri 397 katılımcı ile yapılmıştır. Veriler KBF, PASE, YDÖ, ÖMÖ ile toplanmıştır. Veri analizinde IBM SPSS Statistics 26.0 programı kullanılarak ikili değişkenler için Mann Whitney U, ikiden fazla değişkenler için Kruskal Wallis H testi ve Spearman Korelasyon testi kullanılmıştır. Bulgular: FAD’ın ve mutluluğun 65-74 ile 75-84 yaş aralığındaki grupta en yüksek düzeyde olduğu, depresyon durumlarında herhangi bir farklılığın olmadığı belirlenmiştir. Cinsiyet değişkeninde, kadın bireylere göre erkek bireylerin FAD’nın daha yüksek olduğu sonucuna varılmıştır. BKİ değişkeninde, hafif şişman grubunda bulunan katılımcıların FAD’nın normal grupta bulunan katılımcılardan daha fazla olduğu, obez grupta bulunan bireylerin depresyon düzeyinin normal grupta olan bireylerden daha yüksek olduğu, mutluluk düzeyinde ise gruplar arasında bir farklılığın olmadığı sonucuna varılmıştır. Eğitim durumu değişkeninde, lisans üstü eğitim durumunda bulunan katılımcıların en az ilkokul mezunlarından daha yüksek FAD’a sahip olduğu, depresyon düzeyinde; gruplar arasında bir farklılığın olmadığı, mutluluk düzeyinde ise lise mezunlarının en az ilkokul mezunlarından daha mutlu olduğu tespit edilmiştir. Medeni durum değişkeninde, evli olan katılımcıların dul olan katılımcılardan daha yüksek FAD’a sahip olduğu, depresyon düzeyinde; bekar olan katılımcıların evli ve dul katılımcılardan daha yüksek düzeyde depresyon durumunda oldukları, mutluluk düzeyinde ise evli olan katılımcıların bekar olan katılımcılardan daha mutlu oldukları sonucuna varılmıştır. Sürekli bir hastalık değişkeninde; kalp, tansiyon, şeker ve hayır diyen katılımcıların FAD’ları diğer cevabını veren katılımcılardan daha yüksek olduğu, depresyon ve mutluluk düzeylerinde ise bir farklılığın olmadığı belirlenmiştir. Gelir durumu değişkeninde, 1500 - 2000, 3001 - 3500, 3501 ve yukarı aylık maddi gelire sahip grupların FAD’ı 2001 - 2500 lira maddi gelir grubuna sahip katılımcılardan daha yüksek olduğu, 1500 - 2000 lira gelir grubuna sahip bireylerin daha üst gelir grubunda bulunan katılımcılardan daha yüksek depresyon ve daha düşük mutluluk seviyesinde oldukları sonucuna varılmıştır. FA yapma değişkeninde, FAD ile depresyon düzeyi arasında anlamlı bir sonucun olmadığı, mutluluk düzeyinde ise FA yapanların anlamlı bir şekilde daha yüksek oranda mutlu oldukları sonucuna varılmıştır. FA’yı kiminle yapıyorsunuz? Değişkeninde; FAD’a en yüksek puana sahip grubun arkadaşları ile birlikte yapan katılımcılara ait olduğu, tek başına FA yapan bireylerin depresyon düzeyinin daha yüksek olduğu, mutluluk düzeyinde ise FA yapmayan grubun mutluluk düzeyinin en düşük grup olduğu sonucuna varılmıştır. FAD, depresyon ve mutluluk arasında yapılan korelasyon analizinde ise FAD ile mutluluk arasında pozitif yönlü, mutluluk düzeyi ile depresyon düzeyi arasında negatif yönlü bir ilişkinin olduğu, FAD ile depresyon arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı sonucuna varılmıştır. Sonuç: Yaşlı bireylerin demografik özelliklerine göre FAD, depresyon ve mutluluk düzeylerinde farklılıklar olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca FAD’ın doğrudan depresyon üzerinde bir etkisinin olmadığı ancak FAD’ın mutluluk düzeyinin artmasında etkili bir faktör olduğu, mutluluğunda depresyonun azalması yönünde önemli bir etken olduğu dolayısı ile FAD’ın depresyon düzeyinin azalmasına mutluluk faktörü üzerinden etkide bulunduğu sonucuna varılmıştır.