Serebral Palsili Çocuğu Olan Ebeveynlere Uygulanan Kolcaba Konfor Kuramı'na Göre Yapılandırılmış Destekleyici Yaklaşımın Çocuğun Konfor, Yaşam Kalitesi Ve Ebeveynin Öz Etkinliğine Etkisi

Abstract

Amaç: Bu çalışma serebral palsili çocukların ebeveynlerine Kolcaba Konfor Kuramı'na göre verilen yapılandırılmış destekleyici yaklaşımın çocuğun konfor, yaşam kalitesi ve ebeveynin öz etkinliğine etkisini değerlendirmek amacıyla yapıldı. Gereç ve Yöntem: Bu araştırma randomize kontrollü deneysel, tek kör bir çalışmadır. Araştırma, 11 Ekim 2021 – 11 Kasım 2022 tarihleri arasında randomize kontrollü olarak rehabilitasyon merkezlerine eğitim-terapi almak amacıyla gelen, 8-16 yaş arası SP’li çocukların ebeveynleri ile yapıldı. Örneklem, çalışma grubu (n=35), ve kontrol grubu (n=38) olmak üzere 73 ebeveynden oluştu. Çalışma grubundaki ebeveynlere Serebral Palsili Çocuğu Olan Ebeveyn Eğitim-Destek Kitapçığı’nda yer alan eğitim başlıklarında tanımlanan gereksinimlere uygun olarak eğitim-destek verildi. Kontrol grubuna merkezlerin rutinlerinde yer alan uygulamalar yapıldı. Araştırma verileri Çocuk ve Ebeveyn Bilgi Formu, Gereksinimleri Belirleme Formu, Konfor Davranışları Kontrol Listesi (KDKL), Çocuklar İçin Yaşam Kalitesi Ölçeği Ebeveyn Formu (ÇİYKÖ) ve Öz Etkinlik Ölçeği ile toplandı. Çalışma grubundaki çocukların konfor ve yaşam kalitesi ile ebeveynlerin öz etkinliği eğitimden önce, eğitimin dördüncü haftası ve eğitimden iki ay sonra değerlendirildi. Kontrol grubunun verileri çalışma grubu ile aynı zamanda toplandı. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler, Pearson ki-kare, Fisher kesin ki-kare, Student-t ve ANOVA testi kullanıldı. Bulgular: Çalışma grubundaki çocukların eğitimin dördüncü haftasındaki ve iki ay sonraki KDKL puan ortalamaları, kontrol grubuna göre anlamlı düzeyde yüksekti (p<0,05). Çalışma ve kontrol grubundaki çocukların KDKL puan ortalamaları arasındaki fark; tekrarlı ölçümler için ANOVA testine göre, grup (F=12,727; p≤0,001), zaman (F=8,051; p<0,001) ve grup zaman etkileşimi (F=15,672; p<0,001) etkisi açısından istatistiksel olarak anlamlı bulundu. Çalışma grubundaki çocukların eğitimden iki ay sonra ÇİYKÖ puan ortalamaları kontrol grubuna göre anlamlı düzeyde yüksekti (p<0,05). Çocukların ÇİYKÖ puan ortalamaları incelendiğinde, tekrarlı ölçümler için ANOVA testine göre, grup (F=3,079, p>0,001) ve zaman (F=1,525; p>0,001) etkisinin istatistiksel olarak anlamlı olmadığı bulundu. Ancak grup zaman etkileşimi (F=10,48; p<0,001) ortak etkisi açısından anlamlı fark vardı. Çalışma grubundaki ebeveynlerin eğitimin dördüncü haftası ve iki ay sonraki öz etkinlik puan ortalamaları kontrol grubuna göre anlamlı düzeyde yüksekti (p<0,05). Ebeveynlerin öz etkinlik puan ortalamaları arasındaki farkın; tekrarlı ölçümler için ANOVA testine göre, grup (F=10,608; p<0,05) ve grup zaman etkileşimi (F=0,496; p<0,001) etkisinin istatistiksel olarak anlamlı olduğu bulundu. Ancak zaman (F=0,496; p>0,001) etkisi açısından anlamlı fark bulunmadı. Sonuç: Serebral palsili çocuğu olan ebeveynlere Kolcaba Konfor Kuramı'na göre verilen yapılandırılmış destekleyici yaklaşımın çocukların konforunu, yaşam kalitesini ve ebeveynlerin öz etkinliğini arttırdığı görüldü. Kolcaba’nın Konfor Kuramı’na göre verilen yapılandırılmış destekleyici yaklaşımın özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde eğitim-terapi alan SP’li çocukların ebeveynlerine uygulanması önerilebilir. Anahtar Kelimeler: Hemşirelik bakımı, konfor, kuram, öz etkinlik, serebral palsi, yaşam kalitesi.