Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarının bilim tarihi açısından incelenmesi ve öğretmen görüşleri

Abstract

Amaç: Günümüzde fen öğretiminin her seviyesinde bilim tarihini kullanmanın daha etkili ve kalıcı bir fen öğrenimi sağlayacağı araştırmacılar tarafından düşünülmektedir. Bu durumdan hareketle çalışma ortaokul fen bilimleri ders kitaplarında bilim tarihine nasıl ve ne kadar yer verildiğini ortaya koymak ve öğretmen görüşleri alınarak mevcut kullanım yeterliliğini araştırmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Materyal ve Yöntem: Araştırmada 2020-2021 eğitim öğretim yılında Millî Eğitim Bakanlığı tarafından Aydın il genelinde ortaokul fen bilimleri ders kitabı olarak okutulan dört adet kitap incelenmiş ve ders kitaplarıyla alakalı devlet ortaokullarında fen bilimleri öğretmeni olarak çalışan öğretmenlerin görüşleri alınmıştır. Araştırmada durum çalışması yöntemi kullanılmıştır. Doküman inceleme yöntemi ile ders kitaplarındaki bilim tarihi içerikleri bir puanlama anahtarı kullanılarak incelenmiştir. Daha sonra yarı yapılandırılmış görüşme formuyla Aydın il genelinde devlet okullarında çalışan fen bilimleri öğretmenlerinin görüşleri alınmıştır. Elde edilen nitel verilerden kitaplardaki bilim tarihi içerikleri kavramsal anlayış, prosedürel anlayış ve bağlamsal anlayış boyutunu içeren 13 adet kriter ile analiz edilmiştir. Yarı yapılandırılmış görüşme formu ile elde edilen verilerin analizi betimsel ve içerik analizi kullanılarak analiz edilmiştir. Bulgular: Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarındaki bilim tarihi içeriklerinin kavramsal anlayış boyutu ve bağlamsal anlayış boyutunun iyi düzeyde olduğu, Prosedürel anlayış boyutunun ise orta düzeyde olduğu bulgulardan tespit edilmiştir. Öğretmen görüşmelerinden elde edilen bulgular ise fen bilimleri ders kitaplarındaki bilim tarihi içeriklerinin yetersiz olduğu şeklindedir. Sonuç: Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarında yer alan bilim tarihi içeriklerinin genel olarak iyi seviyede olduğu fakat puanlama anahtarında yer alan bazı inceleme kriterlerine göre yeniden ele alınıp düzenlenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. Alınan öğretmen görüşleri de ulaşılan sonuçları desteklemektedir.

Objective: Today, it is thought by researchers that using the history of science at all levels in science teaching will provide a more effective and permanent science learning. Based on this situation, the study was carried out in order to reveal how and how much the history of science in the secondary school science textbooks is included and to investigate the current use adequacy by taking the opinions of the teachers. Material and Methods: In the study, four books, which are taught as secondary school science textbooks throughout Aydın by the Millî Eğitim Bakanlığı in the 2020-2021 academic year, were examined and the opinions of teachers working as science teachers in state secondary schools related to textbooks were taken. Case study method was used in the research. With the document review method, the history of science contents in the textbooks were examined using a scoring key. Then, the opinions of science teachers working in public schools throughout Aydın were taken with a semi-structured interview form. From the qualitative data obtained, the contents of the history of science in the books were analyzed with 13 criteria including conceptual understanding, procedural understanding and contextual understanding. The analysis of the data obtained with the semi-structured interview form was analyzed using descriptive and content analysis. Results: It has been determined from the findings that the conceptual understanding dimension and contextual understanding dimension of the science history contents in the secondary school science textbooks are at a good level, while the procedural understanding dimension is at a moderate level. The findings obtained from the teacher interviews are that the content of history of science in science textbooks is insufficient. Conclusion: It has been concluded that the content of history of science in secondary school science textbooks is generally at a good level, but it needs to be reconsidered and rearranged according to some examination criteria in the scoring key. The opinions of the teachers received also support this.