Sınıf öğretmenlerinin öz yeterlik algıları, program özerkliği ve özel eğitime yönlendirme davranışlarının incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, sınıf öğretmenlerinin öz yeterlik algıları ile program özerkliği ve özel eğitime yönlendirme davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Verilerin toplanması amacıyla "Öğretmenlerin Özel Eğitime Gönderme Kararları Ölçeği", "Öğretmen Özyeterlik Ölçeği" ve "Program Özerkliği Ölçeği" Ölçekleri kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini 2021-2022 eğitim öğretim yılında Aydın ili Efeler ilçesinde görev yapan sınıf öğretmenleri oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemi ise tabakalı örneklem yolu ile seçilen ve gönüllü katılım sağlayan 264 sınıf öğretmeni oluşturmuştur. Elde edilen nicel verilerin analizinde SPSS programı kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre sınıf öğretmenlerinin genel olarak öz yeterlik inançlarının yüksek olduğu; üst sosyoekonomik statüdeki okullarda görev yapan öğretmenlerin diğerlerine göre daha yüksek öz yeterlik inancı olduğu belirlenmiştir. Ayrıca öğretmenlerin genel olarak program özerkliğinin yüksek olduğu; lisansüstü eğitime sahip öğretmenlerin, 11-20 yıllık meleki kıdeme sahip öğretmenlerin ve üst sosyo ekonomik statüdeki okullarda görev yapan öğretmenlerin daha özerk davranışlarda bulunduğu tespit edilmiştir. Sınıf öğretmenlerinin davranışsal açıdan yaşanan sorunlara akademik durumlara göre daha yüksek oranda özel eğitime yönlendirme gerçekleştirdikleri; benzer şekilde erkek öğrencileri kızlara göre daha yüksek oranda özel eğitime yönlendirdikleri tespit edilmiştir. Lisansüstü eğitime sahip öğretmenler de daha yüksek oranda özel eğitime yönlerdirme davranışı sergilemektedir. Son olarak ise yapılan çalışma doğrultusunda öğretmenler çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

The aim of this study was to examine the relationship between elementary school teachers' self-efficacy beliefs and their curriculum autonomy and referral behaviors for special education. The survey model was used in the study. The "Teachers' Decisions to Refer Students for Special Education Scale", "Teachers' Self-Efficacy Scale" and "Teachers' Curriculum Autonomy Scale" were employed to collect the data. The study population consisted of elementary school teachers working in various schools located in the Efeler district of Aydın province, Turkey in the 2021-2022 academic year. Out of this population, a sample of 264 primary school teachers who voluntarily participated in the study were selected through stratified sampling. SPSS program version 21 was used to analyze the quantitative data obtained. The analysis revealed that elementary school teachers generally had high levels of self-efficacy beliefs, and the socioeconomic status of schools was positively associated with teachers' self-efficacy beliefs. It was found that teachers' curriculum autonomy was high in general; teachers holding a master's and/or doctoral degree, teachers with 11-20 years of teaching experience, and teachers working in schools with higher socioeconomic status had more autonomous behaviors. Additionally, the results showed that elementary school teachers referred students with behavioral problems for special education at a higher rate than those with academic problems. With regard to gender, male students were referred more than female students. Moreover, teachers holding a master's and/or doctoral degree exhibited higher rates of referral for special education. Finally, various suggestions were made to teachers in line with the study findings.