Dağdeviren Höyüğü İlk Tunç Çağı Buluntularının Batı Anadolu Arkeolojisindeki Yeri ve Önemi

Abstract

Kuzeybatı Anadolu'da yer alan Akhisar/Manisa Kültür Bölgesinin verimli toprakları, İlk Tunç Çağı boyunca zengin bir kültürel yapılanma için uygun şartlara sahip coğrafya olmuştur. Dağdeviren Höyüğü bölgenin yol güzergahı üzerinde, Yortan Kültür Bölgesi içerisinde kalan bir höyük yerleşimidir. Akhisar çevre yolu projesi kapsamında höyüğün doğu hattında, Manisa Müzesi tarafından 2017 yılı süresince yapılan kurtarma kazısında ortaya çıkarılan, çanak çömlekler, mezarlar ve diğer küçük buluntular bu tezin konusunu oluşturmaktadır. Tez çalışmasında, buluntular arasında en büyük grup olan çanak çömlek, ayrıntılı olarak incelenmiş, elde edilen bilgiler istatistiksel olarak değerlendirilmiş, tarihlendirmede Batı Anadolu'nun önemli merkezleri Troya ve Beycesultan'ın stratigrafisinden yararlanılmıştır. Dağdeviren İlk Tunç Çağı I ve II çanak çömleğinin kendi kültür bölgesi içinde Troya ve Yortan, sahil kesiminde Liman Tepe, denizaşırı Thermi, güneyde ise Beycesultan ve Karataş-Semayük ile paralellikleri olduğu anlaşılmıştır. İlk Tunç Çağı III döneminde, bölgeyi etkisi altına alan yeni dinamikler ile şekillenen bir sürece girilmiştir. Çalışma kapsamına alınan küçük buluntular, gündelik hayatın anlaşılması için önemli bilgiler vermiştir. Uzmanlaşmış zanaat grubu tarafından yapılan taş aletler, inanç sistemine ait sembolizmi yansıtan figürin ve idoller, dokumacılığa ait aletler, bunların yanı sıra kemik aletler ve madeni eserler gelişkin ve özgün bir kültürün varlığına işaret eder. Dağdeviren insanlarının ölü gömme gelenekleri hakkında bilgi sahibi olduğumuz pithos, çömlek ve taş sanduka tipindeki gömüler, antropolojik incelemelerin de katkısıyla kültür bölgesi için önemli ve yeni bir uygulama olan, ölen bireylerin kısmi olarak yakılması hakkında değerli bilgiler sunmuştur. Dağdeviren Höyüğü İlk Tunç Çağı buluntularından elde edilen bilgilerle, Batı Anadolu yerleşmeleri ve denizaşırı merkezler ile olan ilişkilerin ve etkileşimin ortaya konması ve Dağdeviren insanlarının yarattığı zengin kültürün Anadolu arkeolojisine yaptığı önemli ve yeni katkıların bilim dünyasına ilk defa tanıtılması amaçlanmıştır.

The fertile lands of the Akhisar/Manisa culture area, located in the northwest of Turkey, became geography with suitable conditions for a rich cultural structuring during the Early Bronze Age. Dağdeviren Mound is a mound settlement that is located on the itinerary of the region and belongs to the Yortan culture area. The pottery, small finds and tombs excavated during the rescue excavation carried out on the eastern border of the mound by the Manisa Museum in 2017 within the scope of the Akhisar belt highway construction project constitute the subject of this thesis. In this thesis study, the pottery which forms the largest group among the finds was analyzed in detail and the information obtained was evaluated statistically. And, the stratigraphy of Troy and Beycesultan which were important centers of Western Anatolia was used for dating. It has been revealed that the EBA I and II pottery from Dağdeviren Mound show parallelism with Troy and Yortan in its culture area, with Liman Tepe on the coastal area, with Thermi in overseas context, and with Beycesultan and Karataş-Semayük in the south. During the EBA III period, Dağdeviren Mound entered a process shaped by the new dynamics affecting the region. The small finds analyzed in this thesis study have provided important information for understanding daily life. Stone tools produced by the specialized craftspeople, figurines and idols reflecting the symbolism of the belief system, tools of weaving, as well as bone tools and metal artifacts indicate the existence of a developed and unique culture in Dağdeviren Mound. The pithos, burial pottery and sarcophagus, from which the information was obtained regarding the burial customs of the Dağdeviren people, have provided valuable information about the partial cremation of the deceased, which is an important and new practice for the culture area with the contribution of anthropological studies. In this thesis, it is aimed to reveal Dağdeviren Mound's relations and interaction with the Western Anatolian settlements and overseas centers, and to introduce the important and new contributions of the rich culture created by the Dağdeviren people to Anatolian archaeology for the first time to the scientific community with the information obtained from the Early Bronze Age finds from Dağdeviren Mound.