Bakım verenlere uygulanan yapılandırılmış sosyal destek programının bakım verme yükü ve sosyal destek algısına etkisi

Abstract

Amaç: Bağımlı yaşlıların bakım ihtiyaçları büyük oranda aile bireyleri tarafından karşılandığı ve bu sürecin bakım verenlerde fiziksel, sosyal ve ekonomik zorlanmalara neden olduğu bilinmektedir. Bakım verenin üzerindeki bu yükün azaltılmasında sosyal desteğin rolü çok yaygın olarak kabul görmektedir Bu çalışmada yaşlılara bakım veren kişilerin sosyal destek algılarının belirlenmesi ve ‘Yapılandırılmış Sosyal Destek Programının’ bakım verenlerin yükü ve sosyal destek algılarına etkisinin ortaya konması amaçlanmıştır. Bakım verenlere yönelik sosyal desteği güçlendirmek amacıyla kullanılmak üzere bir “Sosyal Destek Program Modeli” ortaya koymak ve bu alanda yapılacak başka çalışmalara da katkı sağlamak hedeflenmiştir. Gereç ve Yöntem: Çalışmamız Mart 2018 ve Aralık 2020 tarihleri arasında yapılmıştır. Çalışmaya Söke Sarıkemer Aile Sağlığı Merkezinde kayıtlı 65 yaş üstü bağımlı yaşlıya bakım veren 85 kişi dahil edilmiştir. Çalışma kriterlerine uymayan 30 kişi çalışma dışı bırakılmıştır. Bakım verenlerin 20’sine yapılandırılmış sosyal destek programı uygulanırken, 35’i kontrol grubu olarak değerlendirildi. Yapılandırılmış sosyal destek programı telefon iletişim ağı kurulması, eğitim ve egzersiz bileşenlerinden oluşturuldu. Tüm katılımcılara başlangıçta ve 8. haftanın sonunda Bakım Verme Yükü Ölçeği ve Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği uygulandı. Ölçeklerin ön test, son test skorları ve bu skorlarda meydana gelen değişimlerin istatistiksel analizleri SPSS 22.0 versiyonu kullanılarak yapılmıştır. Bulgular: Yapılandırılmış Sosyal destek programının uygulanması sonucunda bu desteği almayan grupta bakım verme yükünde anlamlı artış saptandı. Sosyal destek programını alan grupta ise sosyal destek algısı ile bunun arkadaş, aile ve özel insan alt ölçeklerinde anlamlı bir artış olduğu görüldü. Sosyal destek almayan grupta ise algılanan sosyal desteğin aile ve arkadaş alt ölçekleri ve genel olarak da algılanan sosyal destek puanlarında anlamlı azalma bulundu. Sonuç: Yapılandırılmış sosyal destek programımızın bakım verme yükü ve sosyal destek algısında olumlu katkıları olmuştur.

Objective: It is known that the care needs of dependent older people are widely provided by their family members, and this process causes physical, social, and economic burdens on caregivers. The role of social support in reducing this burden on caregivers is accepted very commonly. In this study, we aimed to identify the social support perception of caregivers of the elderly and reveal the “Structured Social Support Program” effect on caregiver burden and their social support perception. The study aims to conduct a “Social Support Program Model” to strengthen social support and also give a contribution to studies on this subject. Material and Methods: Our study was carried at between March 2018 and December 2020. The study includes 85 participants registered at Söke Sarıkemer Family Health Center and giving care to dependent older people over 65 years. Thirty participants inconsistent with study criteria were excluded. Social support program was applied to 20 caregivers and the other 35 caregivers were excepted as the control group. The structured social support program consisted of a telephone communication network, exercise, and education components. Care Giver Burden Scale and Multidimensional Perceived Social Support Scales were applied to all participants at the beginning and the end of eight weeks. The pre and final test scores of the scales and the changes in those scores were analyzed statistically with SPSS 22.0 software program. Results: A significant increase in the caregiver burden of the control group was observed after the social support program. Along with that, a significant increase in social support perception and friend, family, and special person subscale scores in the social support group. In the control group, significant decreases were found in perceived social support, especially in family and friend subscale scores. Conclusion: Our structured social support program has positive contributions to caregiver burden and social support perception.