Ebeveynlerin çocuk kavramına yükledikleri anlamlar bağlamında çocuk haklarına yönelik tutumları ve çocuklarının öz düzenleme beceri düzeyleri

Abstract

Bu araştırma, ebeveynlerin çocuk kavramına yüklediği anlamları belirlemek ve çocuğa yüklenen anlam bağlamında ebeveynlerin çocuk haklarına yönelik tutumları ile çocuklarının öz düzenleme beceri düzeylerini incelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma “Tamamen Karma Sıralı Eşit Statülü Tasarım” isimli karma yöntem deseniyle gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubuna maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemiyle belirlenen 2020-2021 eğitim öğretim yılında Aydın ili Efeler ilçesine bağlı özel ve/veya devlet anasınıfı/anaokullarında 60-72 aylık çocuğu olan 297 anne dahil edilmiştir. Çalışmada veri toplama aracı olarak 4-6 Yaş Çocuklarına Yönelik Öz-Düzenleme Becerileri Ölçeği (Anne Formu), Ebeveyn Çocuk Hakları Tutum Ölçeği ve yapılandırılmış görüşme soruları kullanılmıştır. Ebeveynlerin çocuk kavramına yüklediği anlama ilişkin nitel veriler betimsel analiz aracılığıyla incelenmiştir. Ebeveynlerin çocuk haklarına yönelik tutumlarına ve çocuklarının öz düzenleme becerilerine ilişkin nicel veriler ile bu değişkenlerin çocuk kavramına yüklenen anlam bağlamında incelenmesi ise SPSS.21 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucunda çocukların sırasıyla yatırım aracı, gelişim, mülkiyet, haklarıyla birey ve masum olarak anlamlandırıldıkları; literatürde yer alan küçük yetişkin, günahkâr, Allah emaneti ve yansıtıcı kategorilerinin ise çocuklara yüklenen anlamlar arasında bulunmadığı belirlenmiştir. Çocuğa yükledikleri anlam bağlamında ebeveynlerin çocuk haklarına yönelik tutumlarına bakıldığında, çocuğa yüklenen anlamdan bağımsız olarak bakım ve korunma tutumlarının yüksek, devlet desteği ve güvencesi tutumlarının ise orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Kendi kendine karar verme tutumlarının ise çocuğa yüklenen anlama göre farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Çocuklarını yatırım aracı, mülkiyet ve haklarıyla birey olarak anlamlandıran annelerin kendi kendine karar verme tutum puanlarının yüksek, gelişim ve masum olarak anlamlandıran vi annelerin ise orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Çocuğa yüklenen anlam bağlamında çocukların öz düzenleme becerilerine bakıldığında, yalnızca yatırım aracı olarak anlamlandırılan çocukların öz düzenleme becerilerinin yüksek, gelişim, mülkiyet, birey ve masum olarak anlamlandırılan çocukların ise orta düzeyde olduğu belirlenmiştir.

This research is conducted to determine the meanings that parents attribute to the concept of the child and examine parents’ attitudes towards children’s rights and children’s self-regulation skill levels concerning the meaning attributed to the child. A mixed-method design, namely, “Fully Mixed Concurrent Equal Status Design,” is adopted in this regard. The examined study group included 297 mothers with 60 to 72 months old children who go to private and/or public kindergartens in Aydın province Efeler district in the 2020-2021 academic year based on the maximum variation sampling method. For the data collection, the techniques of Instrument for Measuring Self-Regulation Skills of 4-6 Years Old Children (Mother Form), Parental Attitudes Scale for Children’s Rights, and structured interviews were used. The qualitative data on the meaning that parents attribute to the concept of the child were analyzed through the descriptive analysis method. The quantitative data on parents’ attitudes towards children’s rights and their children’s self regulation skills and the analysis of these variables in the context of the meaning attributed to the concept of the child were analyzed using the SPSS.21 software. Results of this research indicate that children are regarded as investment, development, property, individual with rights, and innocent, respectively. However, in this study, categories of the small adult, piacular, relic of the creator, and reflective are not among the observed meanings attributed to children, although they can be found in the literature. Considering parents’ attitudes towards children’s rights in the context of the meaning they attribute to the child, it is found that, regardless of the meaning attributed to the child, the attitudes of care and protection are high. In contrast, the attitudes of state support and assurance are moderate. It is also reported that the self-decision-making attitudes differ with the change in the meaning attributed to the child. The self-decision-making attitude scores of the mothers who considered their viii children as an investment tool, property, or individual with rights were high, whereas it was moderate for the mothers who consider their children as development or innocent. When children’s self-regulation skills are examined in the context of the meaning attributed to the child, it has been found that the self-regulation skills of children who are only regarded as an investment tool are high. On the other hand, the children considered to be a development, property, individual, or innocent are moderate.