Please use this identifier to cite or link to this item:
http://hdl.handle.net/11607/4509Full metadata record
| DC Field | Value | Language |
|---|---|---|
| dc.contributor.advisor | Köroğlu, Çağrı | - |
| dc.contributor.author | Önder, Burçak | - |
| dc.date.accessioned | 2021-11-26T07:51:13Z | - |
| dc.date.available | 2021-11-26T07:51:13Z | - |
| dc.date.issued | 2021-11-08 | - |
| dc.date.submitted | 2021-06-09 | - |
| dc.identifier.citation | Önder, B. (2021) Sağlık işletmelerinde sürece dayalı faaliyet tabanlı maliyetleme: Aydın’da bir hastane işletmesinde uygulama (yayınlanmamış doktora tezi) Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın | tr_TR |
| dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11607/4509 | - |
| dc.description.abstract | İşletmeler, yüksek rekabet ortamında, başarılarını ve karlılıklarını devam ettirebilmek için günümüz dünyasında etkili bir maliyet sistemi kullanmak zorundadırlar. Geleneksel maliyet sistemlerine baktığımızda bugünün maliyet hesaplamalarını etkin bir şekilde karşılayamadıkları görülmektedir. Bu yüzden işletmeler için yeni ve verimli bir maliyet sistemine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu eksikliklere çözüm olarak da en etkili maliyet sistemi olarak Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme (SDFTM) geliştirilmiştir. SDFTM, Faaliyet Tabanlı Maliyetleme’nin (FTM) eksik kalan yanlarını tamamlayarak daha doğru ve net sonuçların ortaya çıkmasını sağlamaktadır. FTM’nin dezavantajlı yönlerinden en önemlisi maliyetinin yüksek ve çok fazla zaman alıcı özelliğinin olmasıdır. SDFTM sistemi ise bu tür problemlere ve güncellenme sıkıntılarına çözüm bulunması için ortaya atılmıştır. SDFTM sistemi Geleneksel FTM sistemine göre daha ucuz ve daha kolay uygulanması sebebiyle tercih edilmektedir. SDFTM sistemi pratik kapasiteleri dikkate alarak, kullanılmayan kapasiteyi açığa çıkarmasıyla FTM sisteminden ayrılmaktadır. FTM sisteminde teorik kapasite, SDFTM sisteminde ise pratik kapasite kullanılmaktadır. Bu şekilde mevcut ve optimal durumlar arasındaki karşılaştırmalar daha önemli hale gelmektedir. Bu tezin amacı; SDFTM sisteminin diğer geleneksel maliyet sistemlerine oranla daha verimli ve etkili olduğu bir hizmet işletmesi olan hastane örneğinde pratik olarak uygulanarak sonucun daha gerçeğe uygun ve güvenilir olması sağlanmıştır | tr_TR |
| dc.description.abstract | Enterprises have to use an effective cost system in today’s world in order to maintain their success and profitability in a high competitive environment. When we look at traditional cost systems, it can be seen that they are not able to meet today’s cost calculations effectively. Therefore, a new and cost-effective cost system is needed for businesses. Process Based Costing has been developed as the most effective cost system as a solution to these deficiencies. Process Based Costing completes the shortcomings of Activity Based Costing and ensures more accurate and clear results. The most important disadvantage of the Activity Based Costing System is that it has high cost and very time consuming features. Process Based Costing system was developed to find solutions to such problems and updating problems. Process Based Costing system is preferred because it is cheaper and easier to apply than Traditional Activity Based Costing system. The Process Based Costing system is separated from the Activity Based Costing system by considering practical capacities, revealing unused capacity. Theoretical capacity is used in Activity Based Costing system and practical capacity is used in Process Based Costing system. In this way, comparisons between current and optimal situations become more important.The purpose of this thesis is; Process Based Costing system is practically applied in the case of a hospital, which is a service enterprise where it is more efficient and effective than other traditional cost systems, and the result is provided to be more realistic and reliable. | tr_TR |
| dc.description.tableofcontents | İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY SAYFASI..............................................................................................iii BİLİMSEL ETİK BİLDİRİM SAYFASI...............................................................................iv ÖZET....................................................................................................................................... v ABSTRACT ...........................................................................................................................vi ÖNSÖZ..................................................................................................................................vii ŞEKİLLER DİZİNİ............................................................................................................... xv TABLOLAR DİZİNİ............................................................................................................xvi KISALTMALAR DİZİNİ ....................................................................................................xix GİRİŞ....................................................................................................................................... 1 1. BÖLÜM.............................................................................................................................. 7 1. MUHASEBE BİLGİ SİSTEMİ VE MALİYET MUHASEBESİ....................................... 7 1.1. Muhasebe Bilgi Sistemi............................................................................................... 7 1.1.1. Muhasebe Bilgi Sisteminin Tanımı ve Unsurları .............................................. 7 1.1.2. Muhasebe Bilgi Sisteminin Önemi ve Temel İlkeleri ..................................... 14 1.1.3. Muhasebe Bilgi Sisteminin Alt Sistemleri ...................................................... 18 1.1.3.1. Finansal muhasebe bilgi sistemi.......................................................... 18 1.1.3.2. Yönetim muhasebesi bilgi sistemi....................................................... 19 1.1.3.3. Maliyet muhasebesi ve muhasebe bilgi sistemi içerisindeki önemi.... 19 1.1.4. Geleneksel Maliyet Muhasebesine Dayalı Hesaplama Sistemleri................... 20 1.1.4.1. Maliyetlerin hesaplama şeklini belirleyen sistemler........................... 20 1.1.4.2. Maliyetlerin hesaplama zamanını belirleyen sistemler....................... 21 1.1.4.3. Maliyetlerin kapsamını belirleyen sistemler ....................................... 22 1.1.5. Geleneksel Maliyet Sisteminin Yetersizlikleri ve Yapılan Eleştiriler............. 25 1.2. Maliyet Yönetimi....................................................................................................... 25 1.2.1. Maliyet Yönetiminin Tanımı ve İlgili Olduğu Alanlar.................................... 25 1.2.1.1. Tanımı ................................................................................................. 25 ix 1.2.1.2. İlgili olduğu alanlar............................................................................. 29 1.2.2. Maliyet Yönetim Sistemi................................................................................. 31 1.2.2.1. Maliyet yönetim sisteminin tanımı ve önemi...................................... 31 1.2.2.2. Maliyet yönetim sisteminin amaç ve yararları .................................... 32 1.2.2.3. Maliyet yönetim sisteminin temel ilkeleri........................................... 33 1.2.2.3.1. Maliyet İlkeleri ...................................................................................................... 33 1.2.2.3.2. Performans Ölçümleme İlkeleri............................................................................. 34 1.2.2.3.3. Yatırım Yönetimi İlkeleri ...................................................................................... 34 1.2.3. Maliyet Yönetiminden Stratejik Maliyet Yönetimine Dönüşüm Süreci ......... 35 1.3. Stratejik Maliyet Yönetimi ........................................................................................ 36 1.3.1. Stratejik Maliyet Yönetiminin Tanımı ve Önemi............................................ 36 1.3.1.1. Tanımı ................................................................................................. 36 1.3.1.2. Önemi.................................................................................................. 38 1.3.2. Stratejik Maliyet Yönetiminin Amaçları ve Temel Özellikleri ....................... 39 1.3.2.1. Amaçları.............................................................................................. 39 1.3.2.2. Temel özellikleri ................................................................................. 39 1.3.3. Stratejik Maliyet Yönetiminde Kullanılan Teknikler...................................... 41 1.3.3.1. Değer zinciri analizi ............................................................................ 41 1.3.3.2. Stratejik konumlandırma analizi ......................................................... 43 1.3.3.3. Maliyet etkenleri analizi...................................................................... 45 1.3.4. Stratejik Maliyet Yönetimi ile Geleneksel Yönetim Muhasebesinin Karşılaştırılması ............................................................................................... 46 1.3.5. Stratejik Maliyet Yönetimi Yaklaşımları......................................................... 48 1.3.5.1. Hedef maliyetleme .............................................................................. 48 1.3.5.2. Kaizen maliyetleme............................................................................. 49 1.3.5.3. Mamul yaşam seyri maliyetleme......................................................... 50 1.3.5.4. Geriye dönük maliyetleme .................................................................. 51 1.3.5.5. Faaliyet tabanlı maliyetleme ............................................................... 52 x 1.4. Geleneksel Maliyet Sistemlerinin Yetersizliği ve Yeni Maliyet Sistemlerinin Ortaya Çıkışı............................................................................................................ 53 1.4.1. Maliyet Sistemlerinde Değişime Neden Olan Faktörler.................................. 53 1.4.1.1. Küresel Rekabet .................................................................................. 53 1.4.1.2. Hizmet sektörünün gelişmesi .............................................................. 55 1.4.1.3. Yeni ürün geliştirme ve üretim teknolojisindeki yenilikler ................ 55 1.4.1.4. Rekabette belirleyicilik olarak zaman kavramı................................... 56 1.4.1.5. Kalite kontrol ve verimlilik................................................................. 56 1.4.2. Değişikliklerin Maliyetler Üzerindeki Etkileri................................................ 57 1.4.2.1. Doğrudan (direkt) malzemelerin değişimleri ...................................... 57 1.4.2.2. Doğrudan (direkt) işçilik değişimleri .................................................. 57 1.4.2.3. Genel üretim giderlerindeki değişiklikler ........................................... 57 2. BÖLÜM............................................................................................................................ 59 2. FAALİYET TABANLI MALİYETLEME YÖNTEMİNDEN SÜRECE DAYALI FAALİYET TABANLI MALİYETLEME YÖNTEMİNE GEÇİŞ ............................ 59 2.1. Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yöntemi ..................................................................... 59 2.1.1. Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yönteminin Ortaya Çıkışı ............................... 59 2.1.2. Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yönteminin Tanımı ve Amaçları..................... 64 2.1.3. Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yöntemi ile İlgili Temel Kavramlar................ 67 2.1.3.1. Kaynak ................................................................................................ 67 2.1.3.2. Faaliyet................................................................................................ 67 2.1.3.3. Faaliyetler Hiyerarşisi ......................................................................... 67 2.1.3.4. Maliyet Havuzu................................................................................... 69 2.1.3.5. Maliyet sürücüsü ................................................................................. 69 2.1.4. Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yönteminin Tasarım Aşamaları ...................... 70 2.1.4.1. Faaliyetlerin tanımlanması .................................................................. 70 2.1.4.2. Maliyetlerin faaliyet havuzlarına yüklenmesi ..................................... 71 2.1.4.3. Faaliyet sürücülerinin belirlenmesi ..................................................... 72 xi 2.1.5.4. Maliyetleri ürünlere veya hizmetlere dağıtılması................................ 75 2.1.4.5. Faaliyet hiyerarşisi .............................................................................. 76 2.1.5. Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yöntemi ile Geleneksel Maliyet Muhasebesine Dayanan Hesaplama Sistemlerinin Karşılaştırılması ............... 77 2.1.6. Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yönteminin Üstün Yönleri, Uygulama Alanları ve Zayıf Yönleri ................................................................................. 80 2.1.6.1. Faaliyet tabanlı maliyetleme sisteminin faydaları............................... 80 2.1.6.2. Faaliyet tabanlı maliyetleme sisteminin uygulanmasında karşılaşılan problemler............................................................................ 83 2.1.2.2.1. Verilerin Toplanması Aşamasındaki Problemler ................. 84 2.1.6.2.2. Örgütsel Problemler.............................................................. 85 2.1.6.2.3. Sisteme Dayalı Problemler................................................... 88 2.1.6.3. Faaliyet tabanlı maliyetleme yönteminin uygulama alanları .............. 91 2.2. Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yönteminden Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yöntemine Geçiş................................................................................ 92 2.2.1. Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yönteminin Ortaya Çıkışı........ 92 2.2.2. Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yönteminin Tanımı, Amaçları ve Özellikleri.................................................................................................... 93 2.2.2.1. Sürece dayalı faaliyet tabanlı maliyetleme yönteminin tanımı ........... 93 2.2.2.2. Sürece dayalı faaliyet tabanlı maliyetleme yönteminin amaçları ve özellikleri ................................................................................................ 95 2.2.3. Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yönteminin Genel Yapısı ........ 97 2.2.3.1. Tedarik edilen kaynak kapasitesinin birim maliyeti ........................... 98 2.2.3.2. Maliyet özneleri tarafından tüketilen kaynak kapasitesinin birim zamanı..................................................................................................... 99 2.2.4. Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yöntemi ile Geleneksel Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yönteminin Karşılaştırılması ......................... 104 2.2.5. Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yönteminin Üstün ve Zayıf Yönleri............................................................................................................ 105 2.2.5.1. Sürece dayalı faaliyet tabanlı maliyetleme yönteminin üstün yönleri105 2.2.5.2. Sürece dayalı faaliyet tabanlı maliyetleme yönteminin zayıf yönleri108 xii 3. BÖLÜM.......................................................................................................................... 110 3. STRATEJİK MALİYET YÖNETİMİ KAPSAMINDA SÜRECE DAYALI FAALİYET TABANLI MALİYETLEME YÖNTEMİNİN ANALİZİ VE BİR HASTANE İŞLETMESİNDE UYGULAMA........................................................... 110 3.1. Hastane İşletmelerinde Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yöntemi...... 110 3.2. Araştırmanın Amacı................................................................................................. 112 3.3. Araştırmanın Yöntemi ............................................................................................. 113 3.4. X Hastane İşletmesine Ait Bilgiler.......................................................................... 113 3.4.1. Müşteri Gruplarının Belirlenmesi.................................................................. 114 3.4.2. Gider Kalemleri ............................................................................................. 114 3.5. X Hastane İşletmesinde Geleneksel Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yönteminin Uygulanması.......................................................................................................... 115 3.5.1. Faaliyetlerin ve Faaliyet Maliyetlerinin Belirlenmesi ................................... 115 3.5.2. Giderlerin Dağıtım Ölçüleri Aracılığıyla Faaliyet Merkezlerine Aktarılması116 3.5.2.1. Personel ücretlerinin faaliyet merkezlerine aktarılması .................... 117 3.5.2.2. Yiyecek ve içecek giderlerinin faaliyet merkezlerine aktarılması .... 118 3.5.2.3. Çamaşırhane giderlerinin faaliyet merkezlerine aktarılması............. 119 3.5.2.4. Pazarlama giderlerinin faaliyet merkezlerine aktarılması................. 119 3.5.2.5. Temizlik giderlerinin faaliyet merkezlerine aktarılması ................... 120 3.5.2.6. Bakım-onarım giderlerinin faaliyet merkezlerine aktarılması .......... 120 3.5.2.7. Elektrik ve su giderlerinin faaliyet merkezlerine aktarılması ........... 121 3.5.2.8. Telefon giderlerinin faaliyet merkezlerine aktarılması ..................... 122 3.5.2.9. Kırtasiye giderlerinin faaliyet merkezlerine aktarılması................... 122 3.5.2.10. Diğer giderlerin faaliyet merkezlerine aktarılması.......................... 123 3.5.3. Geleneksel Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yönteminde Faaliyet Maliyetlerinin, Maliyet Sürücülerinin ve Maliyet Yükleme Oranlarının Tespit Edilmesi............................................................................................... 126 3.5.4. Geleneksel Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yönteminde Faaliyet Maliyetlerinin Maliyet Öznelerine Yüklenmesi............................................. 127 xiii 3.5.4.1. Dahiliye faaliyet merkezine ait faaliyet maliyetlerinin maliyet öznelerine (hasta grup sayısı) yüklenmesi............................................ 127 3.5.4.2. Cerrahiye bölümü faaliyet merkezine ait faaliyet maliyetlerinin maliyet öznelerine (hasta grup sayısı) yüklenmesi............................... 128 3.5.4.3. Yoğun bakım bölümü faaliyet merkezine ait faaliyet maliyetlerinin maliyet öznelerine (hasta grup sayısı) yüklenmesi............................... 129 3.5.4.4. Kadın doğum faaliyet merkezine ait faaliyet maliyetlerinin maliyet öznelerine (hasta grup sayısı) yüklenmesi............................................ 129 3.5.5. Geleneksel Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yönteminde Maliyet Öznelerinin Birim Maliyetlerinin Hesaplanması ............................................................... 130 3.6. X Hastane İşletmesinde Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyeleme Yönteminin Uygulanması.......................................................................................................... 130 3.6.1. Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yönteminde Faaliyet Merkezlerinin ve Maliyetlerinin Tespit Edilmesi .......................................... 131 3.6.2. Faaliyet Merkezlerinin Birim Kapasite Maliyetlerinin Tespit Edilmesi ....... 131 3.6.3. Faaliyet Merkezlerinin Maliyet Yükleme Oranlarının ve Kapasite Kullanım Bilgilerinin Tespit Edilmesi ........................................................................... 133 3.6.3.1. Dahiliye bölümü faaliyet merkezinin maliyet yükleme oranlarının ve kapasite kullanım bilgilerinin tespit edilmesi .................................. 133 3.6.3.2. Cerrahiye bölümü faaliyet merkezinin maliyet yükleme oranlarının ve kapasite kullanım bilgilerinin tespit edilmesi .................................. 135 3.6.3.3. Yoğun bakım bölümü faaliyet merkezinin maliyet yükleme oranlarının ve kapasite kullanım bilgilerinin tespit edilmesi................ 137 3.6.4. Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yönteminde Faaliyet Maliyetlerinin Maliyet Öznelerine Yüklenmesi............................................. 141 3.6.4.1. Dahiliye bölümü faaliyet merkezine ait faaliyet maliyetlerinin maliyet öznelerine yüklenmesi ............................................................. 141 3.6.4.2. Cerrahiye bölümü faaliyet merkezine ait faaliyet maliyetlerinin maliyet öznelerine yüklenmesi ............................................................. 142 3.6.4.3. Yoğun bakım bölümü faaliyet merkezine ait faaliyet maliyetlerinin maliyet öznelerine yüklenmesi ............................................................. 143 3.6.4.4. Kadın doğum bölümü faaliyet merkezine ait faaliyet maliyetlerinin maliyet öznelerine yüklenmesi ............................................................. 144 3.6.5. Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yönteminde Maliyet Öznelerinin Birim Maliyetlerinin Hesaplanması ........................................... 144 xiv 3.7. Müşteri Maliyetleri Bakımından Her İki Yöntemin Karşılaştırılması..................... 145 4. TARTIŞMA VE SONUÇ.............................................................................................. 147 5. KAYNAKLAR............................................................................................................... 150 ÖZGEÇMİŞ ....................................................................................................................... 165 | tr_TR |
| dc.language.iso | tur | tr_TR |
| dc.publisher | Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü | tr_TR |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | tr_TR |
| dc.subject | Maliyet Muhasebesi, Maliyetleme Sistemleri, Faaliyet Tabanlı Maliyetleme, Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme, Sağlık Sektörü | tr_TR |
| dc.subject | Cost Accounting, Costing Systems, Activity Based Costing, Process Based Activity Based Costing, Health Sector | tr_TR |
| dc.title | Sağlık işletmelerinde sürece dayalı faaliyet tabanlı maliyetleme: Aydın’da bir hastane işletmesinde uygulama | tr_TR |
| dc.title.alternative | Process based activity based costing in hospital operations: application in a hospital operation in Aydın | tr_TR |
| dc.type | doctoralThesis | tr_TR |
| dc.contributor.department | Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı | tr_TR |
| Appears in Collections: | Doktora | |
Files in This Item:
| File | Description | Size | Format | |
|---|---|---|---|---|
| 3101.pdf | Burçak Önder Doktora Tez Dosyası | 2.68 MB | Adobe PDF | View/Open |
Items in DSpace are protected by copyright, with all rights reserved, unless otherwise indicated.