Alevi toplumunda siyasal davranış: Hacı Bektaş Veli Anadolu Kültür Vakfı Kuşadası örneği

Abstract

Aleviler toplumumuz içerisinde, kimlikleri ile ilgili talepleriyle öne çıkan, önemli bir kesimi ifade etmektedirler. Çalışma Alevi toplumunun siyasal davranışlarına odaklanmaktadır. Tarihi süreç içerisinde Aleviliğin göçebelikten yükselmesi ve merkezi otoriteye muhalefet etmiş olması, Aleviliğin kendine özgü bir inanç karakteri oluşturmasına neden olmuştur. Bugün Alevi inancına mensup bireylerin siyasal davranışlarında Aleviliğin kendine özgü inanç karakterinin izleri bulunur. Bu anlamda modern siyasal yelpazenin soluna eğilimli bir grubu ifade ederler. Çalışmanın birinci savı Alevilerin siyaset içerisinde öz kimlikleri ile bir özne olmaya istekli olmadıklarıdır. Aslında Aleviler kimlikleri ile ilgili talepleri olan bir grup oldukları için Alevi kimliği ile siyaset içerisinde yer almaları beklenebilirdi. Bu doğrultuda siyaset sahnemizde Alevi kimliği ile kurulan iki parti bulunmaktadır. Ancak iki parti de ciddi başarılar elde edip uzun süre siyaset sahnemizde kalamamıştır. Çünkü Aleviler taleplerinin karşılanmaması halinde inançları ile ilgili var oluşsal bir kaygı yaşamadıkları için öz kimlikleri ile siyaset içerisinde yer almaya istekli değillerdir. Ayrıca sol, demokrat, liberal bir partinin iktidarında bu taleplerin karşılanacağına inanmaktadırlar ve din temelli siyasete, kendi inanç kimlikleriyle dahi olsa, karşıdırlar. Çalışmadaki ikinci sav Alevilerin MHP’yi çok kısıtlı miktarda desteklediği şeklindedir. Aleviliğin göçebe Türkmen inancı olması, inancın içerisinde İslamiyet öncesi Türk inançlarına ve törelerine ait göndermelerin olması nedeniyle Alevilerin bugün siyaset sahnemizde olan MHP’ye eğilimli olmaları beklenebilirdi. Ancak 1970-1980 arası yaşanan çatışmalar ve MHP’nin sahiplendiği Türk-İslam sentezi iddiası nedeniyle Sünni İslam vi söylemini benimsemesi, Alevilerin MHP yönelimini son derece kısıtlamaktadır. Çalışmanın son savı Alevilerin bugün yoğun bir şekilde CHP’ye oy verme eğilimi bulunmasıyla ilgilidir. Aleviler 1990’larda yükselen ve Aleviliği tamamen reddeden ya da Sünni İslam içerisinde tanımlayan siyasal İslam’dan korunabilmek için en geniş cephe olarak gördükleri sosyal demokratlara yönelmektedirler. Böylece Alevilerin CHP etrafındaki konsadilasyonları artmaktadır. Bu çalışmada Alevi toplumunun oy verme davranışı incelenmektedir. Alevilerin siyasal eğilimlerinin anlaşılabilmesi için Aydın’ın Kuşadası ilçesindeki Hacı Bektaş Veli Anadolu Kültür Vakfı’nın şubesinde yöneticilik yapmış on kişi ile mülakat gerçekleştirilmiştir. Çalışmada bulunan savlar belgesel gözlem, literatür taraması ve seçim istatistikleri kullanılarak sınanmasının yanında Kuşadası’ndaki H.B.V.A.K.V.’de gerçekleştirilen saha çalışması ile sınanmıştır.

In our society, Alevis, expresses an important segment with their demands regarding their identity. The main focus of this research is the political behavior of Alevis. The rise of Alevism from nomadism and its opposition to the central authority in the historical process caused Alevism to form a distinctive belief character. Even today, the political behavior of alevian individuals is partly affected by their own core traditional beliefs. Because of this effect, alevian individuals are aimed to be leftist on political action. The first assertion of this research claims that Alevis do not want to take a role in the political area of their racial identity. Alevis care so much about their identities. That’s why they expected to use their identity in the political area, but interestingly they never ask to use their etchnical identity. However, even they do not want to use their alevian identity, there were two political parties established by Alevis. Additionally, the parties established by Alevis couldn’t achieve their goals and vanished from the political area in a sort-time. By the way, even if the demands of Alevis don’t support by the authorities, they never thought that their beliefs would have any existential problems; that’s why Alevis always wanted to keep separate the relations of religion and state affairs. At the same time, any left-view, liberal, and democrat parties also aware that this kind of demand, which only represents a group of peoples’ needs, could not be supported; because of this belief, they are also against the religion based politics like Alevis. Another assertion of this research is pointed out that Alevis individuals have too little support for MHP. Moreover, Alevis were also Turkish viii nomads in Anatolia as much as MHP supporters, and Alevis are also similar to MHP supporter in terms of their old beliefs and morals; in light of this similarities, alevis are expected to support MHP more than the other parties in political are, but they don’t. The Alevis attitude against the MHP is because of the supporters’ attitude between the times of 1970-1980. In that time, people who support the MHP have adopted the idea of Sunnism and using Islamic talks push the Alevis away from the MHP. The final assertion of this research is pointed out that Alevis expected behavior of voting, they are aimed to use their votes on CHP. In the 1990s, Alevis started to reject and not accept by Sunnism because of this reason to protect against this Islamic behavior, Alevis support the CHP, after that because of the rising of Islamic politics, Alevis couldn’t quit their support on CHP. To sum up, this research examining the voting behavior of Alevian society, and in order to understand and analyze the Alevian society political behaviors, there were ten interviews made with persons who were managers at Hacı Bektaş Veli Anatolian Culture Foundation in Kuşadası/ Aydın. Moreover, this research includes literature reviews, review documents, statistics from the elections, and fieldwork from H.B.V.A.C.F to get more reliable and supporting findings.