Osmanlı Jurnal Teşkilatı ve 19. yy Aydın sancağı jurnal defterleri

Abstract

II. Mahmud’un iktidarı Osmanlı Devleti’nin modernleşmesi açısından önemli bir dönüm noktası olmuştur. 19. yüzyılda devletin merkezileşme yolunda ilk adımı, geleneksel düzenin önemli öğesi olan yeniçeri ocağının kaldırılmasıyla atılmıştır. Jurnal Teşkilatı, yenileşme çabalarının faaliyet gösterdiği bu dönemde kurulmuştur. Teşkilatın kurulduğu yerlerde meydana gelen her türlü olayı, yaşanan gelişmeleri günlük olarak kaydetmek için jurnal kâtipleri görevlendirilmiştir. Bu kâtipler, bulundukları sancak ve kazalara gelip giden kişilerin isimleri ve eşkâl bilgileri ile nereye ne amaçla gelip gittikleri, bulundukları yerlerde meydana gelen her türlü sosyal ve iktisadi olayları, doğan ve ölen kişilerin bilgileri içeren demografik olayları, olağanüstü durumlar ile mahkemelerde görülen çeşitli davalar hakkında bilgiyi bu defterlere kaydetmişlerdir. Kaydedilen bu bilgiler, haftalık ya da on beş günlük periyodlar halinde sancak merkezine gönderilirken, buradan da ayda bir İstanbul’a gönderilmiştir. Bu arşiv defteri üzerinde durulmayan, oldukça az çalışmaya konu olan bir defter türü olmuştur. Bu sebeple çalışmamızda öncelikle Jurnal Teşkilatı ve defterleri hakkında bilgiler verilmiştir. Ardından Aydın Sancağında görevli jurnal kâtipleri tarafından kaydedilen Birgi ve Tire jurnal defterleri ile Anadolu Jurnal Defteri I’de yer alan özetlemelerden Aydın ile ilgili yer alan kayıtlar tespit edilerek 19. yüzyıl Aydın Sancağı’nın sosyal, kültürel, ekonomik ve siyasi hayatına dair değerlendirmeler yapılmıştır.

II. Mahmud’s rule was an important turning point in terms of the modernization of the Ottoman Empire. In the nineteenth century, the first step towards centralization of the state was taken with the abolition was established in this period when improvement efforts were active jurnal clerks were assigned to record all kinds of events and developments occurring in the places where the organization was established on a Daily basis. These clerks provide information about the names and descriptions of the people who came to the sanjaks and accident, where they will go for what purpose all kinds of social and economic event occurring demographic events including the information of born and deceased people extraordinary situations and various court cases they recorded in the registers. This recorded information was sent to the starboard center in weekly or fifteen-day periods and from there it was sent to Istanbul once a month. This archive register has been a type of register that has not been focused on and has been the subject of very little work. For this reason first of all information about the Jurnal Organization and its registers was given in out study. Afterwards, Birgi and Tire jurnal registers recorded by the jurnal clerks in Aydın Sandjak and the records related to Aydın from the summaries in Anatolian Jurnal Register I were determined and evaluations were made regarding the social, cultural, economic and political life of Aydın Sandjak in the 19th century