18. Yüzyıl Osmanlı Kıbrısı’nda muhassıllık idaresi (h. 1130-1199 / m. 1718-1785)

Abstract

Muhassıllık üzerine çok sayıda yapılmış çalışma bulunmamaktadır. Kıbrıs Tarihi araştırmaları açısından da durum böyledir. Muhassıllık, 17. Yüzyılda Osmanlı’nın içinde bulunduğu şartların bir neticesi olarak devletin nakit para ihtiyacının düzenli bir şekilde toplanmasını sağlamak maksadıyla ortaya çıkmış gözükmektedir. Fakat bu durum malî bir yetkili olan muhassılın zamanla idarî, askerî, hukukî yetkilerinin de olduğu yeni bir yönetici sınıfın oluştuğu yapıya dönüşmesine sebep olmuştur. Kıbrıs adasının 1670 tarihi itibariyle Cezayir-i Bahr-i Sefîd Sancağına bağlanarak yıllık gelirinin Kaptan Paşa’ya tahsis edildiği görülmektedir. Kaptan Paşa buraya bir mütesellim atamış ve bu şekilde adayı mütesellimle idare etmiştir. 1718 yılında ada Kaptan Paşa’dan alınarak sadrazam hassı yapılmıştır. Bu tarihten sonra adanın 1745-1748 dönemi hariç sadrazamlara has olarak 1785’e kadar verildiğini görmekteyiz. İnceleyeceğimiz dönemde kaynağımız Başbakanlık Osmanlı Arşivinde konuya ilişkin bulduğumuz Arşiv vesikalarıdır. Vesikalardan elde ettiğimiz bilgiler uyarınca 18. Yüzyıl Osmanlı Kıbrıs’ında sadâret hassı Muhassıllık İdaresi’ni ele almaya çalıştık.

There are not many studies on accountant's. This is also the case with regard to Cyprus History studies. As a result of the conditions of the Ottoman EmPîre in the 17th century, accountability seems to have emerged in order to ensure the regular collection of the state's cash needs. However, this situation caused the accoutant, who was a fînancial authority, to transform into a structure of a new ruling class, which also had administrative, military and legal powers. As of 1670, the island of Cyprus was connected to the Algeria-i Bahr-i Sefîd Sanjak and its annual income was allocated to Kaptan Pasha. Captain Pasha appointed a trustee here and managed the island in this way. In 1718, the island was taken from Kaptan Pasha and made as a grand vizier. After this date, we see that the island was given to 1785, excluding the period of 1745-1748. In the period we are examining, our source is the Archive documents we found in the Prime Ministry Ottoman Archives. In accordance with the information we obtained from the documents, we tried to deal with the Administration of Accountants in 18th century Ottoman Cyprus.