Okul öncesi öğretmenlerinin empatik eğilimleri ile doğayla ilişki ve çevre bilinci arasındaki ilişkide özgeciliğin aracı rolü

Abstract

Bu çalışmanın amacı okul öncesi öğretmenlerinin empatik eğilimleri ile doğayla ilişki ve çevre bilinci arasındaki ilişkide özgeciliğin aracı etkisini belirlemektir. Çalışma nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubu, basit seçkisiz küme örneklemi yöntemi ile belirlenen 2018-2019 eğitim öğretim yılında Aydın İli Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı merkez Efeler ilçesi ile Köşk, Germencik, İncirliova ve Söke ilçelerinde resmi ve özel anaokulları ve ilkokulların bünyesindeki anasınıflarında görev yapmakta olan toplam 305 okul öncesi öğretmeninden oluşmaktadır. Çalışmada veri toplama aracı olarak Dökmen (1988) tarafından geliştirilen “Empatik Eğilim” ölçeği, orijinali Ruston, Chrisjohn ve Fekken (1981) tarafından geliştirilen Tekeş ve Hasta (2015) tarafından Türkçe’ye uyarlanan “Özgecilik Ölçeği”, orijinali Nisbet vd. (2009) tarafından geliştirilen, Çakır vd. (2015), tarafından Türkçe’ye uyarlanan “Doğayla İlişki Ölçeği”, orijinali Milfont ve Duckitt (2006) tarafından geliştirilen, Ak (2008) tarafından Türkçe’ye uyarlanan “Çevre Bilinci Ölçeği” kullanılmıştır. Elde edilen verilerin normallik analizleri incelendiğinde, Empatik Eğilim, Özgecilik, Doğayla İlişki ve Çevre Bilinci Ölçek’lerinden alınan puanların çarpıklık ve basıklık katsayılarının -1 ve +1 arasında değiştiği görülmüş, verilerin normal dağılım sağladığı kabul edilmiştir. “Empatik eğilim ile doğayla ilişki arasındaki ilişkide özgeciliğin aracı etkisi” ve “empatik eğilim ile çevre bilinci arasındaki ilişkide özgeciliğin aracı etkisi” alt amaçlarına ait analizler ise Andrew Hayes tarafından geliştirilmiş olan SPSS alt yapısı kullanılarak çalıştırılan PROCESS makrosu (Model 4) kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın sonuçları incelendiğinde; SPSS PROCESS ile yapılan analizler sonucunda empatik eğilimin vi doğayla ilişki üzerindeki dolaylı etkisinin anlamlı olduğu, dolayısıyla özgeciliğin empatik eğilim ile doğayla ilişki arasındaki ilişkiye aracılık ettiği (β=.13, %95 BCA CI [.08; .19] ve empatik eğilimin çevre bilinci üzerindeki dolaylı etkisinin anlamlı olduğu, dolayısıyla özgeciliğin empatik eğilim ile çevre bilinci arasındaki ilişkiye aracılık ettiği (β=.36, %95 BCA CI [.18; .57] tespit edilmiştir.

The aim of this study is to determine the mediating effect of altruism in the relationship between the empathic tendencies of preschool teachers and the nature relatedness and environmental consciousness. The study was conducted in a correlational screening model among quantitative research methods. The study group consists of 305 pre-school teachers working in the nursery classes of public and private kindergartens and primary schools in the central Efeler District and Köşk, Germencik, Incirliova and Söke districts of Aydın province during 2018-2019 academic year determined by simple random cluster sampling method. “Empathic Tendency” scale developed by Dökmen (1988) and “Altruism Scale”, originally developed by Ruston et al. (1981) and adapted to Turkish by Tekeş and Hasta (2015) to Turkish and “Nature Relatedness Scale”, developed originally by Nisbet et al. (2009) and adapted to Turkish by Cakir et al. (2015) and “Environmental Consciousness Scale”, originally developed by Milfont and Duckitt (2006) and adapted to Turkish by Ak (2008) were used as data collection tools in the study. When the normality analyses of the obtained data were examined, it was found that the skewness and baseness coefficients of the scores from the Empathic Tendency, Altruism, Nature Relatedness and Environmental Consciousness Scales varied between -1 and +1, and it was assumed that the data provided a normal distribution. The analyses of the sub-objectives of “the mediator role of altruism in the relationship between empathic tendency and nature relatedness” and “the mediator role of altruism in the relationship between empathic tendency and environmental consciousness” were carried out using the viii PROCESS macro (Model 4) developed by Andrew Hayes using the SPSS infrastructure. When the results of the study were examined, it was noted that as a result of the analyses carried out with the SPSS PROCESS, the indirect effect of empathic tendency on the relationship with nature relatedness was found to be significant. Thus, altruism was the mediator for the relationship between empathic tendency and the nature relatedness (β=.13, 95% BCA CI [.08; .19]. The indirect effect of emphatic tendency on environmental consciousness was found to be significant. Thus, altruism was the mediator for the relationship between emphatic tendency and environmental consciousness (β=.36, %95 BCA CI [.18; .57].