17.ve 18. Yüzyıllar arası Osmanlı Devleti’nde kadın ve aile

Abstract

Osmanlı Devleti kurulduğu ilk andan itibaren aile kurumunun varlığına büyük önem vermiştir. Bu sebeple yapılacak olan evlilikler devlet tarafından desteklenmiş ve boşanmalara pek de sıcak bakılmamıştır. Ancak boşanmalar, Osmanlı Devletince ne kadar olumlu karşılanmasa da boşanmanın gerçekleşmesi gereken zamanlarda da mahkeme bu kararı vermekten geri durmamıştır. Zira İslamiyet, Müslümanlar için üç çeşit boşanma tayin etmiştir. Bunlar talak, tefrik ve muhâla’a’dır. Talak, erkeğin elinde bulundurduğu boşanma hakkıdır. Müslüman erkek, eşine üç kez ‘’Boş ol’’ diyerek talak ile boşanmayı gerçekleştirmiştir. Erkeklere talak ile boşanmadan iki kere dönme hakkı verilmiş ve bu hakkın verilme sebebi olarak da ‘’Boş ol’’ kelimesinin sinirle ağızdan çıkabileceği ve erkeğin o sırada alkollü olabileceği gösterilmiştir. Üç kere eşine ‘’Boş ol’’ diyen erkek eşini boşamış olur ve eşiyle olan tüm irtibatı kesilirdi. Eğer boşanan erkek eşini tekrar hayatına almak isterse, yeniden eski eşiyle nikâhlanması ve mehr vermesi gerekmiştir. Diğer bir boşanma tarzı olan tefrik çiftlerin mahkemeye anlaşamadıklarını ileri sürerek başvurmasıdır. Son boşanma şekli olan muhâla’a yani hul’da, kadınlar boşanmak için erkeklere belirli bir ödeme yapmış ve evlilikten kurtulmuştur. Bu boşanmayı genellikle evlilik yaşantısı kötü giden kadınlar veya erkekler tercih etmiştir. Kadınlar muhâla’a ile boşandıklarında mehr, nafaka gibi haklarından vazgeçmek zorunda kalmıştır. Boşanmalardan bu kadar bahsetmişken evliliklerden de bahsetmesek olmaz. Osmanlı Devleti’nde yaşayan erkekler genellikle tek eşli olmayı tercih etmiştir. Ancak bazı erkekler ilk eşinden çocuk sahibi olamadığı durumlarda kadınlarını suçlayarak eşlerinin üzerine tekrar evlenmiştir. Yani kısacası yapılan bu ikinci veya üçüncü evlilikler genellikle çocuk sahibi olmak için yapılmıştır. Ayrıca bu teze başlamadan önce ailelerin çocuk sayılarının çok fazla olduğunu düşünsek bu durumun tam tersi olduğu gördük. Osmanlı Devleti’nde yaşayan aileler genellikle iki çocuğa sahip olmayı tercih etmiştir. vi Tabi ki şer’iyye sicillerine göre beş, altı veya sekiz çocuklu aileler de kaydedilmiştir. Ancak bu durum istisna olmaktan öteye gidememiştir. Bu tezde çocuk sayısı gibi kölelik, nişan, nafaka, mehr ve çeyiz konularını da sırasıyla bir bir incelenmiştir. Kısacası Osmanlı halkının yaşantısıyla alakalı birçok konu analiz edilmiştir.

The Ottoman Empire has attached great importance to the existence of the family institution from the very first moment of its establishment. For this reason, marriages to be made were supported by the state and divorces were not welcomed. However, although divorces were not welcomed by the Ottoman Empire, the court did not hesitate to make this decision when the divorce had to take place. Because Islam has determined three types of divorce for Muslims. These are talak, tefrik, and muhâla'a. Talaq is a man's right to divorce. The Muslim man divorced his wife with talaq by saying "Be free" three times. Men were given the right to return twice without getting divorced with talaq, and it was shown that the word "blank" could be spoken in anger and that the man might be alcoholic at that time as the reason for this right. The man who said "Be free" to his wife three times would have divorced his wife and all contact with his wife would be cut off. If the divorced man wanted to take his wife back into his life, he had to marry his ex-wife again and give mehr. Another divorce style is that divorced couples apply to the court, claiming that they cannot agree. In the last form of divorce, muhala'a, or hul, women made a certain payment to men for divorce and got rid of marriage. This divorce was generally preferred by women or men who had a bad marriage life. When women divorced with muhâla, mehr had to give up their rights such as alimony. Speaking of divorces so much, we can't talk about marriages. Men living in the Ottoman Empire generally preferred to be monogamous. However, some men remarried on their wives by blaming their women when they could not have children with their first wife. In short, these second or third marriages were usually made to have children. In addition, if we thought that the number of children in families was too high before starting this thesis, we saw that the situation was the opposite. Families living in the Ottoman Empire generally preferred to have two children. Of course, families with five, six or eight children were also registered according to the sharia registers. However, this situation could not go beyond being an exception. In this thesis, the subjects of slavery, engagement, alimony, mehr and dowry as well as the number of children are examined one by one, respectively. In short, many issues related to the life of the Ottoman people have been analyzed