Muhafazakar demokrasi muhafazakar turizm (mi?): kimlik siyaseti ve Türkiye’de turizmin dönüşen önceliklerinin incelenmesi

Abstract

Turizm, tarihsel, kültürel, ekonomik ve siyasal boyutları olan güçlü bir karışımıdır; Zygmunt Bauman'ın akışkan modernite kavramının kapsadığı belirsizliklerle yüklü çoklu anlamlara ve uygulamalara sahiptir (2005). Turizm bugün dünya ticaretinin en büyük ikinci kalemi olarak büyümeye devam ediyor. Devam eden büyümesi, turistleri şimdiye kadar hayal bile edilemeyen bir ölçekte şaşırtıcı bir dizi görüntü, destinasyon ve kararla karşı karşıya bırakıyor. Aynı zamanda Turizm hem uluslararası hem de ulusal siyasette sert bir tartışma odağı da olmaya devam ediyor. Bu haliyle turizm ülke ekonomileri için iyimser tahminler ve aynı zamanda en sert eleştirilerle dolu bir siyaset alanıdır. Ancak, ülkemizde siyaset sosyolojisi tarafından neredeyse tamamen göz ardı edilmiş durumdadır. Turizm yerinde hizmet özelliğinden dolayı ülkelere ekonomik kalkınma sağlar ve aynı zamanda siyasetle doğrudan ilişkilidir. Türkiye’nin siyasi konumunun ve politikalarının turizme yön verdiği ve açıkça etkilediği söylenebilir. 1990’lı yıllardan bu yana hâkim olan kimlik ve kültüre dönüşün ülkemizde de hâkim bir siyasal ayrışma, çatışma ekseni olduğu gerçeğinden hareketle turizm ve turizm politikalarının da bu süreçten etkilenmesi kaçınılmaz görülmektedir (Delibaş, 2008). Doğrudan doğruya kültürden ve sosyal yapıdan beslenen turizmin dönüşüme uğraması ve turizm politikalarının yaşam biçimi siyaseti bağlamında şekillenmesi beklenebilir bir durum olarak gözlemlenmektedir. Bu çalışmanın temel amacı, kültür ve kültür üzerindeki muhafazakarlaşma tartışmalarından hareketle, turizm sektöründeki muhafazakarlık iddialarını turizm sektörüne yansımaları ve turizm politika ve uygulamalarının sektördeki görünümü ile araştırmak ve bunlara ışık tutmaktır. vi Çalışmada ‘kimlik siyaseti’, ‘muhafazakarlaşma’, ‘toplumsal değişim’ ekseninde turizm çalışanlarıyla yapılan görüşmeler İstanbul, Antalya, İzmir/Çeşme ve Aydın/Kuşadası olmak üzere dört farklı şehirde gerçekleştirilmiştir. Toplamda 773 kişiyle anket tekniği ile gerçekleştirilen saha araştırması, 19 kişiyle derinlemesine mülakat tekniğiyle beraber paralel bir çalışma yürütülmüştür. Araştırma kapsamında hedeflenen kimlik siyasetinin yansımalarından turizmde muhafazakarlaşmadan söz edilebilir. Ancak muhafazakarlaşma tartışmaları ilk olarak helal turizmi akla getirse de bu tartışmalar bununla sınırlı değildir. Dolayısıyla turizme yapılan müdahale daha çok yaşam biçimi siyaseti olarak karşımıza çıkmaktadır.

Tourism is a very powerful combination of historical, cultural, economic, and political phenomena; it has multiple meanings, destinations and applications loaded with the uncertainties summarized by Zygmunt Bauman’s concept of liquid modernity (Bauman, 2005). Tourism continues to grow as the second largest item in world trade today. Its continued growth confronts tourists with an astonishing array of sights, destinations, and decisions on a scale hitherto unimaginable. Its continued growth confronts tourists with an astonishing array of sociocultural and historical destinations as well as decisions on a scale previously unthinkable. At the same time, Tourism continues to be a hot topic of discussion in both international and national politics. As such, tourism is a political field full of optimistic forecasts for national economies and source of harshest criticism. However, it has been almost completely ignored by political sociology in our country. Tourism provides economic development to countries due to its on-site service feature and is also directly related to politics. It can be said that Turkey's political position and policies direct and clearly affect tourism. Since the return to the identity and culture that has dominated since the 1990s is a dominant political division and conflict axis in our country, it seems inevitable that tourism and tourism policies will also be affected by this process (Delibaş, 2008). It is observed as an expected situation that tourism, which is directly fed by culture and social structure, undergoes a transformation and that tourism policies are shaped in the context of lifestyle politics. viii The main purpose of this study is to investigate and shed light on the claims of conservatism in tourism-sector of with the reflections of the tourism-sector and the appearance of tourism policies and practices in the sector, based on the ‘conservatization’ debates over culture and identity politics. In the study, interviews with tourism workers on the axis of 'identity politics', 'conservatization' and 'social change' were held in four different cities, namely Istanbul, Antalya, İzmir/Çeşme and Aydın/Kuşadası. A field study was conducted with a total of 773 people using the survey technique, and a parallel study was conducted with 19 people using the in-depth interview technique. Conservatism in tourism can be mentioned as a reflection of the identity politics targeted within the scope of the research. However, although the conservatism discussions first suggest halal tourism, these discussions are not limited to this. Therefore, the intervention in tourism is mostly seen as a lifestyle policy.