ARISTOTELES FELSEFESİNDE ‘FONKSİYON’ KAVRAMININ YENİDEN TANIMLANMASI ÜZERİNE: ‘AHLÂKİ SORUMLULUK’ VE ‘BİYOLOJİK ZORUNLULUK’ ARASINDAKİ ÇELİŞKİYE İLİŞKİN BİR DEĞERLENDİRME

Abstract

ARISTOTELES FELSEFESİNDE ‘FONKSİYON’ KAVRAMININ YENİDEN TANIMLANMASI ÜZERİNE: ‘AHLÂKİ SORUMLULUK’ VE ‘BİYOLOJİK ZORUNLULUK’ ARASINDAKİ ÇELİŞKİYE İLİŞKİN BİR DEĞERLENDİRME Kadir KÜTÜKOĞLU Yüksek Lisans Tezi, Felsefe Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Doç. Dr. Tuncay SAYGIN 2020, XII + 141 sayfa Aristoteles'in biyoloji hakkındaki fikirleri, doğal teleolojinin bir dizgesi olarak düşünülebilmektedir. Nitekim o, doğadaki canlı organizmalar arasında belirgin bir aşama sırası ayrımının olduğu konusunda ısrarcıdır. Bu ayrım, onun biyolojik olmayan çalışmalarına da sirayet etmiştir. Söz konusu ayrımda göze çarpan çeşitli kilit kavramlar vardır. Bunlardan biri, felsefesinde, insanın iyiliğinin neliğini saptamada kritik bir rol oynamakta olan fonksiyon kavramıdır. Fonksiyon kavramı, insanların mutluluğa ulaşmasında görev alan önemli bir kavramdır. Ancak, bu kavram, onun tarafından, insanın iyiliğini saptamak için bir argüman biçiminde kullanıldığı gibi, bu kavrama, madde içindeki form bütünlüğü olarak ruhun tanımlandırılması için de başvurulduğu, hatta vücut kısımlarının kullanımlarının açıklanılmasında da bu kavramdan yararlanıldığı gözlemlenir. Bu çalışma içinde, fonksiyon kavramının bir serimlemesini yapmak adına, insanın iyiliğine yapılan göndermenin tutarlı olmadığı öne sürülmektedir. Söz gelimi, kölelik teorisi ile karşılaştırıldığında, fonksiyon argümanı, birtakım çelişkili durumlara yol açabilmektedir. Bu açıdan bakıldığında, fonksiyon argümanının, onun bahsini açtığı istemli eylemler içeren ahlâki sorumluluk ön koşuluna aykırı olduğu açıktır. Çünkü o, özgür irade fikrini, ahlâki sorumluluğa temel olma rolü aracılığıyla açıkça kabul etmesine rağmen, bazı insanların doğası gereği köle olduğunu iddia etmektedir