SINIFSAL AYRIM VE KÜLTÜREL EŞİTSİZLİKLER: ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN MÜZİKAL BEĞENİSİ VE TOPLUMSAL TEMELLERİ ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ARAŞTIRMA

Abstract

SINIFSAL AYRIM VE KÜLTÜREL EŞİTSİZLİKLER: ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN MÜZİKAL BEĞENİSİ VE TOPLUMSAL TEMELLERİ ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ARAŞTIRMA Süheyb KURT Yüksek Lisans Tezi, Sosyoloji Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Doç. Dr. Özlem BALKIZ 2020, XIX + 232 sayfa 1980’lerden bu yana yaşanan sınıfsal, kültürel, siyasal ve teknolojik dönüşümlerle birlikte çok daha komplike ve ilişkisel bir boyut kazanan beğeni problemi günümüz toplumsal ilişki ağlarının anlaşılmasında hayati bir önem taşımaktadır. Beğeni, bahsi geçen toplumsal dinamiklerle birlikte ortaya çıkan -belki “yeni” olmasa da- farklı sosyal yapı ve süreçler, eşitsizlikler, ayrımlar ve karşılaşmalarla iç içe inşa olmakta ve bundan dolayı güncel ve ampirik bir çerçevede yeniden ele alınması gereken çok yönlü bir olgu olarak sosyologları keşfe çağırmaktadır. Ekseriyetle “kişisel” ve toplumdan azade bir olgu olarak görülen beğeninin - hele ki “kutsal” sanat mitinin çok güçlü bir şekilde kuşattığı müzik alanı üzerinden- tartışmaya açılması hem toplumsal yaşamın “mahrem” ve “tartışılmaz” bölgelerini açığa çıkarmakta hem de sınıfsal ayrım ve kültürel eşitsizliklerin müzikal pratiklerle olan ilişkisine dair yeni sorgular üretmektedir. Diğer yandan ortaya çıkan toplumsal dönüşüm süreçleriyle beraber üniversite öğrencilerinin ekonomik, akademik, müzikal, kültürel vs. konum ve deneyimlerinin de farklılaştığı ve heterojen bir yapıya büründüğü gözlemlenmektedir. Bu hususta üniversite öğrencilerinin müzikal beğeni ve pratikleri de yeniden biçimlenen toplumsal algı, eylem ve ilişki biçimleri ekseninde okunmalı ve buradan hareketle günümüzün kompleks aidiyet, sınır, tahakküm ve ayrım stratejilerine mercek tutulmalıdır. Bu tez çalışmasında Pierre Bourdieu’nün kavram ve tartışmalarından yola çıkılarak üniversite öğrencilerinin müzikal beğenisi ve toplumsal (sınıfsal, politik, dini, teknolojik, kültürel, etnik vs.) temelleri incelenmiş, müzikal beğeni ve pratikler üzerinden sınıfsal ve kültürel eşitsizliklerin günümüzdeki anlam ve görünümleri tartışılmıştır. Bourdieu teorisinin özgül dinamikler çerçevesinde sınandığı bu niteliksel çalışmanın saha araştırması kapsamında Aydın Adnan Menderes Üniversitesi’nde okuyan 32 lisans son sınıf öğrencisiyle derinlemesine viii mülakatlar yapılmış ve habitus, sermaye, alan, sınıf vs. gibi kavramların öğrencilerin beğeni ve deneyimlerindeki karşılığı sorgulanmıştır. Öğrencilerin müzikal beğeni ve ilişkileri sosyal sınıf, devlet, milliyetçilik, siyasal hafıza, din, üniversite, hepçillik, akışkanlık, mekân, teknoloji ve sosyal medya gibi çok çeşitli olgular üzerinden çözümlenmiştir. Bu bağlamda öğrencilerin benzer ve farklı algı, beğeni ve tecrübelerinin ardındaki yapısal etmenler analiz edilmiş ve sosyal köken ile müzikal beğeni arasındaki ilişki hatları tespit edilmiştir