Mısır bitkisinde kullanılan bazı tohum ilaçlarının alınım taşınımı ve risklerinin belirlenmesi

Abstract

MISIR BİTKİSİNDE KULLANILAN BAZI TOHUM İLAÇLARININ ALINIM TAŞINIMI VE RİSKLERİNİN BELİRLENMESİ Gülten ÖZŞİRVAN Yüksek Lisans Tezi, Bitki Koruma Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Prof. Dr. Cafer TURGUT 2021, 74 sayfa Mısır, ülkemizde geniş alanlarda yetiştirilen kültür bitkisidir. Mısır bitkisinin yetiştirilmesi sırasında toprak kaynaklı ve erken dönem hastalık ve zararlılara karşı en fazla kullanılan yöntem tohum ilaçlamasıdır. Tohuma kaplama yöntemiyle uygulanan pestisitleri bitkiler kökler aracılığı ile alarak vejetasyon boyunca bitkiye taşınarak hem bitkinin vejetatif organlarında hem de polen ve daneye kadar ulaşabilmektedir. Bu tezde sistemik olarak bitkinin kökleri tarafından alınarak bitkiye taşınan thiamethoxam ve cyantraniliprole aktif maddeli tohum ilaçlarının vejetasyon boyunca toprakta, bitkinin kök, gövde, yaprak ve sonunda polende ve danede zamansal olarak değişiminin belirlenmesi ve modelleme yardımıyla risklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Mısır tohumları thiamethoxam ve cyantraniliprole etken maddeli ilaçlarıyla ayrı ayrı kaplanarak bu tohumlar tarlaya ekilmiştir. Mısır bitkisinin vejetasyonundan başlayıp hasat zamanında tamamlanan sekiz farklı örnekleme yapılmıştır. Mısır bitkisinin vejetatif aksamında bulunan 7,34 mg/kg thiamethoxam miktarı hasat döneminde 0,362 mg/kg düzeyine kadar düşmesine rağmen cyantraniliprole ise ilk örneklemede 0,305 mg/kg bulunmuş ve hasat zamanında 0,002 mg/kg düzeyinde bulunmuştur. Kökte thiamethoxam ise 2,24 mg/kg’dan hasat zamanına 0,003 mg/kg seviyesine düşmüştür. Cyantraniliprole konsantrasyonu ise 1,472 mg/kg başlangıç düzeyinden hasat döneminde tespit edilememiştir. Hayvanlara yapılan modelleme sonucunda thiamethoxam 0,006 ila 0,021 mg/kg cyantraniliprole ise 0,001 mg/kg vücut ağırlığı günlük olarak hesaplanmıştır. Sonuç olarak tohum ekilmeden önce tohum kaplama ile uygulanan tohum ilaçlarının vejetasyon süresi boyunca bitkide bulunabildiği ve hasat zamanına kadar taşınabildiği gösterilmiştir. Bu bitkilerin yem olarak tüketilmesi sonucu hayvanlarda risk oluşturabileceği ve tohum ilaçlarının riski ortaya çıkarılmıştır.