RİSK TOPLUMU BAĞLAMINDA TÜKETİM ALIŞKANLIKLARINDA GIDALARA YÖNELİK RİSKLERİN OLUŞUMU VE DÖNÜŞÜMÜ

Abstract

RİSK TOPLUMU BAĞLAMINDA TÜKETİM ALIŞKANLIKLARINDA GIDALARA YÖNELİK RİSKLERİN OLUŞUMU VE DÖNÜŞÜMÜ Firdevs KIRMIZITAŞ Yüksek Lisans Tezi, Sosyoloji Ana Bilim Dalı Tez Danışmanı: Prof. Dr. Kayhan Delibaş 2019-Xİİİ-96 Sayfa Bu çalışmada Risk Toplumu Bağlamında Tüketim Alışkanlıklarında Gıdalara Yönelik Risklerin Oluşumu ve Dönüşümü” sorunsalı incelenmiştir. Son yirmi yıla damgasını vuran kavramlar korku kültürü (Furedi), risk toplumu (Beck ve Giddens), akışkan modernite (Bauman) etrafında dönen aşırı güvensizlik, belirsizlik ve korkular, gelişmiş toplumlarda önemli bir sosunsal olarak karşımıza çıkmaktadır. Ülkemizdeki sosyokültürel yapının bu saydığımız şartlardan bağımsız olmadığını birçok alandaki risk toplumu koşullarından yaşadığımız gözlemnelmektedir (Delibaş, 2017). Bu bağlamda, çeşitli gıdalara ilişkin gündeme gelen her türden korku, kaygı ve şüphe algılarının sosyokültürel sebepleri, çeşitlilikleri ve sosyal temelleri amprik veriler ışığında incelenerek değerlendirilmiştir. Araştırmanın birinci bölümünde kavramsal kuramsal çerçeve geliştirilerek risk toplumu kuramı çerçevesinde modernitenin geçirmiş olduğu süreç ve bu süreç sonrasında değişen ve ‘risk toplumu’ olarak Beck, Giddens, Bauman tarafından kavramsallaştırılan toplumun temel dinamikleri incelenmeye ve tartışılmaya çalışılacaktır. Ardından, korku kültürü (Furedi) ve Delibaş’ın Türkiye’de risk toplumu kuramsal çerçevemizde kullanılacaktır. Gıdanın tanımı, tarihçesi ve bugün ne anlama geldiği incelenmektedir. Aynı zamanda, risk toplumu ile gıda tüketimi arasındaki bağlantı, risklerin artması ve yaşamın her alanına yayılmasının gıdalara ilişkin korku ve risk algısı üzerindeki etkileri arasına ilişki olup olmadığı incelenmiştir. Saha çalışması Güney Doğu Anadolu bölgesinden üç ilde (Mardin, Şanlıurfa, Gaziantep), ve Ege Bölgesinden (Denizli, Muğla ve Aydın) üçer iller olmak üzere toplam altı ilde yapılmış olup kendi alanında bir ilk olma özelliğine sahip. Örneklem kapsadığı bölgesel, sosyo-ekonomik, kültürel çeşitlilik çalışmaya değer kazandırmıştır. Araştırma için sosyal olguların sayısal ve istatiksel olarak analiz edilmesine olanak sağlayan araştırma yöntemlerinden nicel araştırma yöntemi uygun görülmüştür ve uygulanmıştır. Sosyo- v ekonomik yapı, cinsiyet, eğitim düzeyi, bölgesel farklılıklar baz alınarak toplamda 973 kişiye anket tekniği uygulanmış ve elde edilen anket verileri analiz edilmiştir. Tartışma ve sonuç bölümünde ise elde edilen verilerden hareketle risk toplumu bağlamında gıda tüketiminde ve gıdalara yönelik algılarda meydana gelen değişimler çalışmamızın ileri sürdüğü varsayımlar çerçevesinde değerlendrilmiş ve genel bir tartışması yapılmıştır.