Sekülerleşme tartışmaları sürecinde Türkiye'de dindarlaşma sürecine bir dair değerlendirme

Abstract

SEKÜLERLEŞME TARTIŞMALARI SÜRECİNDE TÜRKİYE’DE DİNDARLAŞMA SÜRECİNE DAİR BİR DEĞERLENDİRME Mehmet SEMERCİ Yüksek Lisans Tezi, Sosyoloji Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Prof. Dr. Kayhan DELİBAŞ 2019, XIII + 85 sayfa Tez konusu olarak sekülerleşme tartışmaları sürecinde Türkiye’de dindarlaşma süreci seçilmiştir. Son yirmi otuz yıllık süreçte tüm dünyada dindarlaşmanın arttığına dair yoğun tartışmalar sürüp gitmektedir. Bu tartışmaların 1990’lı yılların ortalarından itibaren ülkemizde de fazlasıyla yaşandığına tanıklık etmiş bulunuyoruz. Bu çalışmada Cumhuriyet Türkiye’sinin, Osmanlı’dan devraldığı aydınlanmacı, modernleşmeci, seküler, lâik toplum kurgusunun geldiği toplumsal durumu görmek amaçlanmıştır. 1980’lerden itibaren kapitalizmin en son uygulaması olan neoliberal politikalar Türkiye’de de uygulanmaya başlanmıştır. Buna bağlı gelişen kırdan kente göçün artması, gecekondulaşma, köksüzleşme, geleneksel dayanışma ağlarının çöküşüyle ortaya çıkan boşluğun modern kurumlarca karşılanmasındaki eksiklikler hem özel hem de kamusal alanda dine yönelimi artmıştır. Dünyada yükselişe geçen dine dönüş-dine başvuru- ile birlikte ülkemiz özelinde dinin toplumsal görünürlüğünün ve etkilerinin araştırılarak ortaya çıkarılması bu tezin temel amacını oluşturmaktadır. Araştırma stratejisi olarak araştırma problemimizin yapısına en uygun olan nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Nitel araştırmanın alt çalışma gruplarından “betimsel araştırma” tekniğine uygun toplamda 27 görüşmeci ile yüz yüze görüşme gerçekleştirilmiştir. Aydın örnekleminde bizim temel araştırma yöntemimiz olarak belirlenmiştir. Sahada elde edilen verilerin tekrar etmeye başladığında görüşmeler sonlandırılmıştır. Mevcut literatür, bilimsel çalışmalar ve çeşitli dokümanlar da analizlerimizde kullanılmıştır. Sekülerleşme tartışmaları ekseninde Türkiye’de görülen dindarlaşmanın arkasındaki nedenler tartışılarak, Türkiye’deki dindarlaşma gerçeğinin dünya genelindeki dindarlaşmavi süreciyle bağıntısını anlamak ve Türkiye’de yaşanan toplumsal değişimin dindarlaşma sekülerleşme tartışmaları bağlamında anlamaya çalışılmıştır. Bulgularımız araştırmamızın başlangıcında ortaya konulan gözlemlerimiz ve sayıltılarımızı büyük oranda doğrular niteliktedir. Buna göre tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de dindarlaşmanın arttığı, dine yöneliminin olduğu görülüyor, ancak, ‘görünürlüğü’ artmış olan bu dindarlaşmanın muhtevası hususunda aynı şeyi söylemek pek mümkün görünmemektedir. Yani görünürde artan dindarlaşmanın nitelik anlamda İslam’a uygunluğu tartışma konusudur.