Bolşevik komiseri Stephan Şaumyan'ın Bakü'deki faaliyetleri(1917-1918)

Abstract

BOLŞEVİK KOMİSER STEPHAN ŞAUMYAN’IN BAKÜ’DEKİ FAALİYETLERİ (1917-1918) Canan KUKU Yüksek Lisan Tezi, Tarih Anabilim Dalı Tez Danışmanı Doç. Dr. Ahmet TOKSOY 2019, XI +105 sayfa XVIII. yy’dan itibaren Kafkasya’nın yeraltı ve yerüstü zenginlikleri büyük devletlerin ilgisini çekmiştir. Coğrafi şartlardan dolayı Kafkasya’da en fazla yayılma imkanı bulan devlet Rusya olmuştur. Rusya Çarlık rejimi döneminde sıcak denizlere inme politikası güderken Bolşevik rejimi döneminde de Bakü petrollerine hakim olma politikasını gütmüştür. Bu amaçla Bolşevik Rusya, 1918 yılında Bakü Sovyet Komiserliğine Stephan Şaumyan’ı getirerek Türkler üzerinde katliamlarını gerçekleştirmiştir. Stephan Şaumyan Ermeni asıllı olmasından dolayı Ermenileri korumuş, silahlandırmış ve Türklere karşı kışkırtmıştır. Osmanlı bu duruma müdahale etmek istese de I. Dünya savaşından yenik ayrılınca Kafkasya’ya yeterince önem verememiştir. Bakü petrolleri sadece Rusya’nın değil diğer büyük devletlerin de dikkatini çekmiştir. Rusya’nın dışında İngiltere, ABD, Fransa gibi devletler de ekonomik çıkarlar için bölgede aktif siyaset izlemişlerdir. Ancak bu emellerini yerine getirmeye çalışırken karşılarındaki Azerbaycan Türklerine de kıymışlardır. 31 Mart 1918 Bakü katliamlarına rağmen Azerbaycan Türkleri direnmiş ve Mehmet Emin Resulzade önderliğinde bağımsız bir devlet kurmuşlardır. Ancak bu bağımsızlık uzun sürmemiş ve kısa sürede Bolşevikler bütün Kafkasya’yı ele geçirerek Sovyetler Birliğini kurmuşlardır.