Yaş Algısı ve Etkileyen Faktörler

Abstract

Yaşlanma çok kişi tarafından, “kaçınılmaz kayıpların” yaşandığı fizyolojik bir süreç olarak tanımlanır. Ancak bu tanım yaşlı kişilerin bireysel sağlık algılarındaki belirgin kültürel farklılıkları açıklayamaz. Bu durumu açıklayabilecek nedenler arasında ise kişinin “yaş algısı” bulunur. Bir kişinin yaş alma sürecindeki öznel deneyimi; yaş algısıdır ve kişi kendisini olduğundan daha genç, yaşlı ya da olduğu yaşta algılayabilir. Yaş algısı özellikle geç yaşamdaki sağlıklılık durumunu yansıtır ve oldukları yaştan daha genç hissedenler daha iyi işlevsel sağlık gösterirler. Biz de ileri yaşlarda yaş algısının sağlık üzerine etkileri olduğu bilgisiyle yaş algısını oluşturan ve etkileyen faktörleri araştırmayı amaçladık. Çalışmaya 50 yaş üzeri kişi üst yaş sınırı belirlenmeden alındı. Ulaşılması gereken evrenin %85’i olan 228 kişiye araştırmacılar tarafından hazırlanan anketler yüzyüze görüşme tekniği ile 2020 yılı Ocak, Şubat ve Mart aylarında uygulandı. Analizler için SPSS 21.0 programı kullanıldı. Daha genç ya da daha yaşlı hissetme, hayatta bulunduğu durumdan memnun olma ve gelecek için umutlu olma durumları bağımlı değişkenlerken; cinsiyet, yaş, medeni durum, eğitim durumu, düzenli iş, sigara ve alkol kullanımı, hobi varlığı, egzersiz yapma, sosyal aktiflik, kronik hastalık varlığı, daha önce boşanma durumu, çocuk varlığı, emeklilik, ev sahibikira durumu, sosyal güvence varlığı, evcil hayvan besleme, kişileri kötü etkileyen bir olayın varlığı bağımsız değişkenlerdi. Bağımlı değişkenler ile bağımsız değişkenler arasındaki ilişki χ 2 testi ile, bulunduğu durumdan memnuniyet ve gelecek için umutlu olma ile bağımsız değişkenler arasındaki ilişki ise lojistik regresyon analizi ile değerlendirildi. Tüm analizler için p<0.05 anlamlı kabul edildi. Daha genç hissetmek için belirlediğimiz tek faktör; sosyal aktif olmaktı. Bulunduğu durumdan memnuniyet nedenleri; erkek cinsiyet, yüksek gelir, sosyal olarak aktif, sosyal güvence sahibi, boşanmış ve kira vermiyor olmaktı. Gelecekten memnuniyet nedenleri ise; yüksek gelir, hobi sahibi, sosyal aktif olma, düzenli egzersiz, kronik sağlık problemi ve emekli olmamaktı. viii Lojistik regresyon ile değerlendirildiğinde; geliri yüksek olanların hayatta oldukları yerden memnun oldukları, geliri yüksek ve hobisi olanların ise gelecekten daha umutlu oldukları belirlendi. Tüm bu değerlendirmelerin ışığında ülkemizde yaşlılar için eylem planları ve sağlık hizmet programları oluşturulmasında kullanılabilecek, kişisel gelişim ve yaşlanmanın etki ve yapısını anlamamıza yardımcı olacak, yaş algısını araştıran daha geniş çaplı çalışmalara ihtiyacımız bulunmaktadır.