Kapitalizmin tarihsel krizlerinin uluslararası para sistemleri üzerindeki etkilerinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışma özellikle kapitalist üretim biçiminin günümüzdeki üretim süreçlerine egemenliği altında, dünya pazarının krizleri ile yine sistemin son derece önemli bir parçasını oluşturan uluslararası para sistemleri arasındaki ilişkilere odaklanmaktadır. Bu girift ve çoklu ilişkilerin tahlilinde öncelikle bu ilişkilerin en önemli parçalarından birini oluşturan para, olgusal ve kavramsal düzeyde tartışılarak, tarihselliği içerisinde yeniden açıklanmıştır. Bu yeniden açıklama özellikle iktisat literatürüne egemen olan teorilerden çok Marksist bir içeriğe sahiptir. Bunun nedeni "önemli olan paranın bir meta olduğunu söylemek değil; nasıl bir metaın para biçimine geldiğini açıklamaktır" sorunsalının bu düşünce bütünü tarafından dile getirilmiş olup yegâne cevabının da yine bu teori tarafından verilmesidir. Sonuç olarak değer kavramına dair açıklamaların ve böylece para tanımlamalarının, kapitalist üretim biçiminin bir bütün olarak analizinde, uluslararası para sistemlerini açıklamada ve anlamlandırmada kırılmalara yol açtığı sonucuna varılmıştır. Ele aldığımız konunun ilişkilerinin diğer tarafını oluşturan krizler, iktisadi olarak toplumun ve sermayenin yeniden üretiminin aksadığı durumlar olarak, temelde iki biçimde sınıflandırılmıştır: Çevrimsel ve Tarihsel krizler. Çevrimsel krizler, yeryüzünün belirli bir bölgesinde birkaç ülkenin ya da dünya pazarının etkilendiği kümülatif bir birime dayanan krizler olarak ortaya çıkmaktayken; çalışmanın ana eksenini oluşturan genel dünya bunalımları ya da tarihsel krizler mevcut iktisadi yeniden üretimin aksamasını ya da durmasını ifade etmektedir. Aynı zamanda bu krizler teknolojik bir devrimin sonucu ortaya çıkmaktadırlar. Egemen iktisadın kriz sınıflandırılmalarının dışında bir sınıflandırmayla krizler incelenmiştir. Bunun esas nedeni mevcut egemen iktisadi kuramların tarihsel ve mantıksal ve tümdengelimci ve tümevarımcı bir yöntemi kullanmıyor olmalarıdır. Bu bağlamda Tarihsel krizlerin ardından sistemin yeniden üretime devam edebilmesi ancak mevcut yapısında ve kurumlarında bir dizi değişikliğin meydana gelmesiyle mümkün olmaktadır. Dolayısıyla tarihsel bunalımlar, uluslararası para sistemlerinin değişiminin zamansal göstergesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle 1980'den sonrasında yaşanan "neo-liberal küreselleşme ve finansallaşma" olarak adlandırılan kapitalist süreç, ekonomik yaşamda reel kuramlar neredeyse unutulmuş ve her şey finansal ilişkiler üzerinden açıklanmaya başlanmıştır. Değişim ilişkilerinin taşıyıcısı olarak para, teorik olarak da ekonomi kuramının önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Uluslararası para sistemleri, özellikle ülkelerin dünya ekonomik sistemi ile ilişkilerini kurmada ve iç dengelerini sağlamalarında kilit bir değişken olmasıyla ayrıntılı bir incelemeyi hak etmektedir. Kapitalist üretim biçiminin krizleri ise gerek sistemin yeniden üretiminin sağlanabilmesi anlamında gerekse de diğer faktörlere etkisi açısından son derece önemli sonuçlara yol açan tarihsel değişkenler olarak değerlendirilmiştir. Bu bağlamda çalışmada, tarihsel olguların veri olarak ele alınmasıyla, günümüze değin kapitalist üretim biçiminin tarihsel krizlerinin ardından (1873-96, 1929-45, 1970-80) mevcut dünya sisteminin işleyişiyle birlikte uluslararası para sistemlerinde de değişikliklerin meydana geldiği sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmanın temel aldığı tarih bilimi böylece tüm ışığında bugünü anlamanın olanaklarını yaratmaktadır. Çalışmanın kavramsal boyutta yürüttüğü tartışmalar ve sonucu birlikte ele alındığında elde edilen tarihsel tartışma, 2008 tarihsel krizinin ardından uluslararası parasal sistemde olası değişiklikleri beklemeyi makul hale getirmektedir. Ayrıca yeni kurulacak ya da daha doğru bir ifadeyle bir sonraki uluslararası para sisteminin niteliklerine dair tarihsel ve mantıksal çıkarımları çalışma mümkün kılmaktadır. This study focuses on the relation between the world market crisis and the international monetary systems which composes the main part of the system, under the hegamony of the capitalist production mode over the contemporary production processes. Under the analysis of the intricate and multiple relations, primarily, the monetary which composes the main part of these relations, re-articulated in it's historicity to have a discussion on the factual and conceptional surfaces. This re-statement has the Marxist content above the theories which especially dominating economy literature. The causation of this, to mention the problemitical of ' what matters does not to say, the money is commodity; it is to explain how does a commodity take the form of money' , on the other hand, to give the only answer of this problemitical by the stated theory once again. Last but not least, the explanations of the value notion and thus the descriptions of monetary was concluded to cause breakage about the analysis of the capitalist production mode as a whole, and the statement and the interpretation of the international monetary systems. The financial crisis which composes the other part of the matter at hand basically was classified in two main subtitles as the disruptive circumstances of reproduction of the society and the capital: Historical and Cyclical Crisis. While cyclical crisis is rising as a several countries the in particular region of the world or the crisis based on cumulative entity which world market is affected, Macro world depressions or historical crisis which constitutes the major axis of the study expresses the disruption and halt of current economical reproduction. On the other hand, this type of crisis are rising as a result of a technological revolution. The crisis analysed with classification which is not the crisis classification of dominant economy. The main causation of this, dominant economy theories do not use the historical, logical, deductive and inductive methods. In this context, after the historical crisis, to pick up where the system leave off could be possible with many alteration in it's current structure and corporations. Accordingly, historical depressions show their faces as the temporal indicator of the changing of the international monatery systems. Especially, after 1980s, the capitalist process denominated as 'neo-liberalisation and financialisation', the real doctrines were almost ssunk into oblivion and all of the circumstances have began to explained by financial relations. Monetary as the bearer of the relations of exchange, constitutes the significant part of economy doctrine theoritecally. International monetary systems, deserve examine in detail thereby to be key variances of to associate between the countries and the world economic system and to ensure internal balances.The crisis of the capitalist production mode were utilized as aa historical variances which cause the significant consequences in terms of both to procure reproduction of the system and for existing with their labour power under the system. In the study with this context, it is concluded, dealing with of the historical phenomenon as data, that in the international monetary systems, changing occured with processing of the current world system after the historical crisis of the capitalist production mode (1873-96, 1929-45, 1970-80) until today. Thus, the history as a science which the study is ground on, gives an opportunity to understand today's world clearly. When the discussions on the conceptional dimensions and the consequence of the study taken together, obtained historical debate is going to be reasonable to bargain on potential alterations of the international monetary system after 2008 historical crisis. Besides, this study renders possible, the historical and logical inferences of the qualifications of to be established or more precisely the next international monetary