Öğretmen güçlendirme programının sınıf öğretmenlerinin yılmazlık düzeylerine etkisi

Abstract

Öğretmenlik mesleğinin stres yaratan pek çok olumsuz durumu bir arada bulundurabilmesi nedeniyle öğretmenlerin zorlu koĢullarla baĢ etme becerilerini geliĢtirmeye yönelik çalıĢmaların önemi her geçen gün artmaktadır. Bu bağlamda öğretmenlerin yılmazlık özelliklerinin geliĢtirilmesi, mesleki yaĢamlarında karĢı karĢıya kaldıkları zorlukları atlatmalarında yardımcı olabilir. Bu çalıĢma, Öğretmen Güçlendirme Programının sınıf öğretmenlerinin yılmazlık düzeylerine etkisini ve programın etkililiğine iliĢkin öğretmen görüĢlerini incelemeyi amaçlamaktadır. AraĢtırmada karma yöntem desenlerinden sıralı açıklayıcı desen kullanılmıĢtır. AraĢtırma öntest-sontest kontrol gruplu deneysel model ve yarı yapılandırılmıĢ görüĢmelerin birleĢiminden oluĢmaktadır. ÇalıĢma grubunu 2018-2019 eğitim-öğretim yılı birinci döneminde Aydın ili merkez ilçesinde yer alan bir ilkokulda görev yapan sınıf öğretmenlerinin oluĢturduğu araĢtırmada katılımcıların belirlenmesi için ölçüt örnekleme yöntemi kullanılmıĢtır. ÇalıĢmada deney grubunda yer alan katılımcılara 10 oturum Ģeklinde hazırlanan Öğretmen Güçlendirme Programı uygulanmıĢ, kontrol grubuna ise herhangi bir müdahale yapılmamıĢtır. Yılmazlık, benlik saygısı, stresle baĢa çıkma, kurumsal destek, kurumsal bağlılık, mesleki doyum, etkili iletiĢim, özyeterlik ve mesleki yeterlik gibi kavramlara iliĢkin öğretmenlerin bilgi ve farkındalık düzeylerini artırmaya yönelik hazırlanan program sosyal ekolojik yaklaĢım çerçevesinde oluĢturulmuĢtur. Oturumların tamamlanmasının ardından deney grubundaki katılımcılara değerlendirme formu uygulanmıĢ ve bu katılımcılardan gönüllü olan 12 öğretmenle yarı yapılandırılmıĢ görüĢmeler yapılmıĢtır. Veri toplama aracı olarak Ġlkokul Öğretmenleri için Koruyucu Faktör Ölçeği, Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği, Stresle BaĢa Çıkma Tutumları Envanteri, yarı yapılandırılmıĢ görüĢme formu ve programa iliĢkin değerlendirme formundan viii yararlanılmıĢtır. Verilerin çözümlenmesinde SPSS 23 paket programı ile karıĢık ölçümler için iki faktörlü varyans analizi, betimsel analiz ve içerik analizi kullanılmıĢtır. AraĢtırma sonuçları Öğretmen Güçlendirme Programının deney grubundaki katılımcıların koruyucu faktör özelliklerini, benlik saygısı düzeylerini ve stresle baĢa çıkma tutumlarını geliĢtirmede etkili olduğunu göstermektedir. Ayrıca bu etkinin iki ay boyunca devam ettiği sonucuna ulaĢılmıĢtır. Bununla birlikte öğretmenlerin yılmazlığa iliĢkin tanımlamalarının alanyazındaki pek çok tanımla örtüĢtüğü, yılmazlığa yönelik özellikleri bakımından kendilerini olumlu olarak değerlendirdikleri, yılmazlık özelliklerinin zamanla değiĢime uğradığı, çeĢitli risk faktörleri ile koruyucu faktörlere sahip oldukları, öğretmenlerin yılmazlıklarını artırmak için çeĢitli önerilerde bulundukları, uygulanan programa iliĢkin genellikle olumlu görüĢte oldukları ve programı yararlı buldukları, programın daha etkili hale getirilmesi için önerilerde bulundukları belirlenmiĢtir. Elde edilen sonuçlar kavramsal çerçeve doğrultusunda tartıĢılarak uygulamaya ve yapılacak araĢtırmalara yönelik önerilerde bulunulmuĢtur.