Çocuk kütüphanelerinde yer alan çocuk kitaplarının çocuk hakları açısından incelenmesi: Ankara ili örneği

Abstract

Bu çalışma çocuk kütüphanelerinde yer alan, okul öncesi çocuk kitaplarının, çocuk haklarına yer verme durumunu belirlemek amacıyla yapılmıştır. Kitapların incelenmesi için nitel araştırma yöntemlerinden, doküman incelemesi kullanılmıştır. Kolay ulaşılabilir amaçlı örnekleme yöntemi ile Ali Dayı Çocuk Kütüphanesinde yer alan, 2018 yılının ilk üç ayında kütüphane sistemine kayıt edilen 127 yerli, 73 çeviri toplam 200 kitap değerlendirmeye alınmıştır. Kitapların değerlendirmesinde araştırmacı tarafından hazırlanan “Çocuk Hakları Temelli Kitap İnceleme Formu” kullanılmıştır. Bu form beş uzmanın görüşüne sunularak son şeklini almıştır. Doküman analizi kullanılan araştırmada verilerin analizi için içerik çözümlemesi tekniği kullanılmıştır. Çözümleme kategorisi olarak ‘çocuk hakları’ belirlenmiş, Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme göz önüne alınarak yaşamsal, gelişimsel, korunma ve katılım hakları olarak dört alt kategori oluşturulmuştur. Kitaplar analiz edilirken asıl kelime ve o kelimeyi çağrıştıran cümleler dikkate alınarak bu alt kategoriler altında kodlanmıştır. Çalışma sonucunda elde edilen bulguların frekansları hesaplanarak kitapların çocuk haklarına yer verme düzeyleri belirlenmiştir. İncelenen 200 kitaptan, 92 kitapta herhangi bir hak maddesine yer verilmediği, 108 kitapta ise, sırasıyla gelişimsel (135), yaşamsal (68), korunma (26) ve katılım hakkına (13) yer verildiği tespit edilmiştir. Çocuğun gelişimsel haklarından en çok eğitim hakkı vurgulanmıştır.