Erken Lydia dönemi tarihi ve arkeolojisi

Abstract

Batı Anadolu’da Hermos (Gediz) ve Kaystros (Küçük Menderes) ırmaklarının vadilerini kapsayan coğrafyaya yerleşen Lydialılar'ın nereden ve ne zaman geldikleri kesin olarak bilinmemektedir. Ancak Lydialılar'ın MÖ II. bin yılın ikinci yarısından itibaren Anadolu’da var oldukları anlaşılmaktadır. Herodotos, Troia savaşından itibaren Herakles oğullarının bölgede beş yüz yıl hüküm sürdüğünden bahseder. Lydia adının da daha önceleri bu bölgede yaşayan Maionialılar olarak anılan Lydia halkına kendi adını veren Kral Atys’in oğlu Lydos’tan türediğini anlatır Lydialılar’ın üç kral sülalesi Atyadlar, Heraklidler (Tylonidler) ve Mermnadlar’ın yönetiminde olduğu tarihsel kayıtlardan aktarılırken Lydia kültür varlığının maddesel anlamda (arkeolojik) kanıtları MÖ 700- 300 yılları arasında karşımıza çıkmaktadır. Lydia Krallığı'nın tarihsel misyonu, Tmolos Dağı’ndan kaynağını aldıktan sonra Hermos’a dökülen Paktalos Nehri’nin getirdiği altın mineralinin keşfinin ardından belirginleşmektedir. Heraklid sülalesinden sonra yönetime geçen Mermnad sülalesinin ilk kralı Gyges döneminde Lydia, Kimmer akınları ile yıkılan Frig İmparatorluğunun ardından büyük bir güç olarak Anadolu’da tarih sahnesinde görülür. MÖ 546 yılında Kroisos’un yenilgisi ile 200 yıl süren Pers egemenliğinde yaşayan Lydia sonrasında diğer Anadolu halkları gibi MÖ 334’de İskender ve MÖ 130 yılı ile birlikte Roma yönetiminde varlığını sürdürmüştür.