Please use this identifier to cite or link to this item:
http://hdl.handle.net/11607/3860Full metadata record
| DC Field | Value | Language |
|---|---|---|
| dc.contributor.advisor | Oğlak, Sema | - |
| dc.contributor.author | Baş, Şifa Aybike | - |
| dc.date.accessioned | 2020-07-24T11:04:05Z | - |
| dc.date.available | 2020-07-24T11:04:05Z | - |
| dc.date.issued | 2019 | - |
| dc.date.submitted | 2019 | - |
| dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11607/3860 | - |
| dc.description.abstract | Toplumların yaşlanmasının en önemli etkenleri, doğuşta beklenen yaşam süresinin uzaması ve kadın doğurganlığının azalmasıdır. Yaşam süresinin uzamasıyla ve yaşlılarda kronik hastalıklarda artışla birlikte başka birinin bakım ve gözetimine ihtiyaç da artmaya başlamıştır. Yaşlılar; kurumsal bakım yerine, evinde yaşlanmaya ve ihtiyacı olan bakımı evinde almayı tercih etmektedirler. Yaşlılarda yaşam kalitesi özellikle son yıllarda tüm dünyada önem kazanan bir kavram haline gelmektedir. Yaşlıların kendilerini fiziksel, psikolojik ve sosyal açıdan iyi hissetmelerine devam edebilmesi, yaşam kalitesinin sürdürülmesi açısından çok önemlidir. Bu açıdan yaşam kalitesi yüksek yaşlıların, toplumla etkileşimleri de sağlıklı bir biçimde gerçekleşeceğinden sağlıklı ve aktif yaşlanma sürecine de olumlu bir biçimde yansıyacaktır. Bu bağlamda, evde yaşayan yaşlılarda yaşam kalitesinin ne düzeyde olduğu, bu konuda ne tür sıkıntıların mevcut olduğunun ortaya konulması, yaşlıların bu konuda yaşadığı sorunları çözmeye yönelik makro politika ve uygulamaların geliştirilmesi açısından önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, Aydın Nazilli İlçesi’nde evinde yaşayan 65 yaş ve üstü bireylerin günlük yaşam aktivitelerini yerine getirebilme durumlarının belirlenmesi, yalnızlık düzeylerinin ve yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin değerlendirilmesidir. Araştırma nicel araştırma yöntemlerinden tanımlayıcı ve kesitsel türde bir çalışmadır. Araştırma evrenini; Aydın İli, Nazilli İlçesi’nde evinde yaşayan 65 yaş ve üstü bireyler oluşturmuştur. Araştırmanın örneklem seçiminde, basit rastgele tabakalı örnekleme yöntemi kullanılmış ve evinde yaşayan 65 yaş ve üstü 376 bireylerden oluşmuştur. Araştırmada; Demografik ve Kişisel Bilgi Formu, Yaşlılarda Yaşam Kalitesi Ölçeği (WHOQOL-OLD.TR), KATZ Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği (KGYA) ve Yaşlılar İçin Yalnızlık Ölçeği kullanarak yüz yüze anket yöntemi uygulanarak veriler SPSS 25.0 vi programında analiz edilerek, Mann-Whitney U testi, Kruskal Wallis H testi, Korelasyon testi ve Bonferroni testi uygulanmıştır. Çalışma bulgularında; cinsiyete, yaşa, eğitim düzeyine, medeni duruma, meslek, bireyin kiminle yaşadığına, sağlık durumuna, sosyal güvenceye, aylık gelire ve yalnızlık düzeyine göre günlük yaşam aktivitesi ve yaşam kalitesi arasında istatiksel olarak anlamlı farklılık bulunmuştur (p<0,05). Günlük yaşam aktivitelerini yerine getirebilme düzeyi arttıkça, yaşam kalitesi düzeyi de artmıştır. (r=0.482, p<0.05). Erkek yaşlı bireylerin yaşam kalitesi kadın yaşlı bireylere oranla daha yüksek olduğu; alt gelir grubunda olan bireylerin sosyal katılım sağlama ve yaşam kalitesinin daha düşük olduğu; yaşlılarda yalnızlık arttıkça, yaşam kalitesinin düştüğü (r=-0.720, p<0.05) görülmüştür. Yaş alma ile birlikte bireyin günlük yaşam aktivitesinde azalma, yaşlının bakıma muhtaçlığını artıracağı ve yaşam kalitesini düşüreceği göz önüne alındığında; günlük yaşam aktivitelerinin yerine getirilmesine yönelik destek hizmetlerin sağlanması ve buna yönelik düzenlemelerin hayata geçirilmesi bireyin yaşam kalitesinin artmasına, topluma katılımlarının sağlamaya ve yalnızlığının azaltılmasına dikkate değer katkı sağlayacaktır. | tr_TR |
| dc.description.tableofcontents | İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY SAYFASI .............................................................................................. iii BİLİMSEL ETİK BİLDİRİM SAYFASI ............................................................................... iv ÖZET ....................................................................................................................................... v ABSTRACT .......................................................................................................................... vii ÖNSÖZ ................................................................................................................................... ix ŞEKİLLER DİZİNİ .............................................................................................................. xiv TABLOLAR DİZİNİ ............................................................................................................. xv GRAFİKLER DİZİNİ ......................................................................................................... xvii EKLER DİZİNİ .................................................................................................................. xviii KISALTMALAR DİZİNİ .................................................................................................... xix GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1 1. BÖLÜM .............................................................................................................................. 5 1. YAŞLANMA VE YAŞLILIK KAVRAMLARI ................................................................. 5 1.1. Yaşlılık Dönemleri ........................................................................................................ 5 1.1.1. Genç-Yaşlı (Yaşlı) Dönemi ............................................................................... 6 1.1.2. Yaşlı-Yaşlı (İleri Yaşlı) Dönemi ....................................................................... 6 1.1.3. En Yaşlı (Çok İleri Yaşlı / Kırılgan Yaşlı) Dönemi .......................................... 6 1.2. Yaşlılık Türleri .............................................................................................................. 6 1.2.1. Kronolojik Yaşlanma ......................................................................................... 6 1.2.2. Biyolojik Yaşlanma ........................................................................................... 7 1.2.3. Psikolojik Yaşlanma .......................................................................................... 7 1.2.4. Sosyolojik Yaşlanma ......................................................................................... 7 1.3. Yaşlılık Kuramları ........................................................................................................ 8 1.3.1. Yaşamdan Geri Çekilme Kuramı ....................................................................... 8 1.3.2. Aktivite Kuramı ................................................................................................. 8 1.3.3. Süreklilik Kuramı .............................................................................................. 9 xi 1.3.4. Rol Kaybetme Kuramı ....................................................................................... 9 1.3.5. Değiş-Tokuş Kuramı ......................................................................................... 9 1.3.6. Siyasi Ekonomi Kuramı ................................................................................... 10 2. BÖLÜM ............................................................................................................................ 11 2. NÜFUS YAŞLANMASI VE TOPLUMSAL BOYUTLARI ........................................... 11 2.1. Kavramsal Çerçeve ..................................................................................................... 11 2.1.1. Demografik Dönüşüm Süreci .......................................................................... 11 2.1.2. Kadın Doğurganlık Düzeyi .............................................................................. 13 2.1.3. Ölüm Oranı ...................................................................................................... 15 2.1.4. Doğuşta Beklenen Yaşam Süresi ..................................................................... 15 2.1.5. Yaşlı Bağımlılık Oranı ..................................................................................... 17 2.1.6. Yaşlanma Endeksi ........................................................................................... 17 2.2. Dünyada Yaşlı Nüfus .................................................................................................. 18 2.3. Türkiye’de Yaşlı Nüfus .............................................................................................. 21 3. BÖLÜM ............................................................................................................................ 24 3. AKTİF YAŞLANMA YAKLAŞIMI ................................................................................ 24 3.1. Kavramsal Çerçeve ..................................................................................................... 24 3.1.1. Üretken Yaşlanma ........................................................................................... 24 3.1.2. Sağlıklı Yaşlanma ............................................................................................ 24 3.1.3. Pozitif Yaşlanma .............................................................................................. 24 3.1.4. Başarılı Yaşlanma ............................................................................................ 24 3.2. Aktif Yaşlanma Kavramı ............................................................................................ 25 3.3. Aktif Yaşlanmanın Önemi .......................................................................................... 26 3.4. Aktif Yaşlanmanın İlkeleri ......................................................................................... 27 3.5. Aktif Yaşlanmanın Belirleyicileri ............................................................................... 28 3.5.1. Kişisel Belirleyiciler ........................................................................................ 29 3.5.2. Sağlık ve Sosyal Hizmetler .............................................................................. 29 xii 3.5.3. Sosyal Belirleyiciler ......................................................................................... 30 3.5.4. Davranışsal Belirleyiciler ................................................................................ 31 3.5.5. Ekonomik Belirleyiciler ................................................................................... 32 3.5.6. Fiziksel Çevre Koşulları .................................................................................. 34 3.6. Aktif Yaşlanmanın Esasları ........................................................................................ 34 3.6.1. Sağlık ............................................................................................................... 34 3.6.2. Katılım ............................................................................................................. 36 3.6.3. Güvenlik .......................................................................................................... 37 3.7. Aktif Yaşlanma Stratejisi ............................................................................................ 38 3.8. Aktif Yaşlanma Politikaları ........................................................................................ 39 3.8.1. Aktif Yaşlanmanın Sağlanmasında Öne Çıkan Alanlar .................................. 41 3.8.1.1. Beslenme ve fiziksel aktivite ............................................................... 41 3.8.1.2. Kuşaklararası dayanışmanın sağlanması ................................................ 41 3.8.1.3. Gönüllülük ............................................................................................ 42 3.8.1.4. Hayat boyu öğrenme olanakları ............................................................. 42 3.8.1.5. Yaşlı dostu toplumlar oluşturma ............................................................ 43 3.8.2. Sosyal Politikalar Bağlamında Aktif Yaşlanmanın Değerlendirilmesi ........... 44 3.8.2.1. Sağlık yardımı ve sosyal koruma ........................................................ 45 3.8.2.2. Evde bakım hizmetlerinin desteklenmesi ............................................ 46 3.8.2.3. Kurumsal bakım hizmeti sağlama ....................................................... 48 3.8.2.4. Sosyal gelir sağlama ............................................................................ 49 3.8.2.5. Yaşlılık sigortası ve emeklilik yaşının düzenlenmesi ......................... 49 3.8.2.6. İstihdam alanı yaratma .......................................................................... 52 3.8.2.7. Yaş ve yaşlı ayrımcılığının önlenmesi ................................................... 54 3.9. Aktif Yaşlanma İçerisinde Yeni Bir Yaklaşım: Gümüş Ekonomi .............................. 56 3.10. Refah Modelleri Yaklaşımına Göre Aktif Yaşlanma Politikaları ............................. 57 4. BÖLÜM ............................................................................................................................ 62 xiii 4. YAŞLILIKTA YAŞAM KALİTESİ VE SOSYAL KATILIM ........................................ 62 4.1. Yaşlılıkta Yaşam Kalitesi ........................................................................................... 62 4.2. Yaşam Kalitesi Göstergeleri ....................................................................................... 64 4.3. Yaşlılarda Günlük Yaşam Aktivitesi .......................................................................... 66 4.4. Yaşlılıkta Yalnızlık ve Sosyal Dışlanma .................................................................... 67 5. BÖLÜM ............................................................................................................................ 69 5. ALAN ARAŞTIRMASI .................................................................................................... 69 5.1. Araştırmanın Amacı .................................................................................................... 69 5.2. Araştırmanın Önemi ................................................................................................... 69 5.3. Araştırmanın Yöntemi ................................................................................................ 70 5.3.1. Evren ve Örneklem .......................................................................................... 70 5.3.2. Veri Toplama Araçları ..................................................................................... 70 5.3.2.1. Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği Türkçe Sürümü (WHOQOLOLD.TR) ...................................................................................................... 71 5.3.2.2. KATZ Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği (KGYA) ........................................ 71 5.3.2.3. Yaşlılar İçin Yalnızlık Ölçeği ......................................................................... 71 5.3.3. Veri Toplama Süreci ........................................................................................ 72 5.4. Verilerin Analizi ......................................................................................................... 73 5.5. Bulgular ...................................................................................................................... 74 5.6. Tartışma .................................................................................................................... 103 6. SONUÇ VE ÖNERİLER .............................................................................................. 105 7. KAYNAKLAR ............................................................................................................... 108 8. EKLER ........................................................................................................................... 122 ÖZGEÇMİŞ ....................................................................................................................... 132 | tr_TR |
| dc.language.iso | tur | tr_TR |
| dc.publisher | Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü | tr_TR |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | tr_TR |
| dc.subject | Evinde Yaşayan 65 Yaş Üstü Birey, Aktif Yaşlanma, Yaşam Kalitesi, Günlük Yaşam Aktivitesi, Yalnızlık | tr_TR |
| dc.title | Evde yaşayan yaşlıların aktif yaşlanma ve yaşam kalitesi yönünden değerlendirilmesi: Nazilli örneği | tr_TR |
| dc.type | masterThesis | tr_TR |
| dc.contributor.department | Aydın Adnan Menderes Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı | tr_TR |
| Appears in Collections: | Yüksek Lisans | |
Files in This Item:
| File | Description | Size | Format | |
|---|---|---|---|---|
| 589054.pdf | 2.88 MB | Adobe PDF | View/Open |
Items in DSpace are protected by copyright, with all rights reserved, unless otherwise indicated.