Cumhuriyet Döneminde Torbalı'da eğitim ve kültür faaliyetleri

Abstract

Bu çalıĢmanın amacı, Ġzmir Ġli Torbalı Ġlçesinde, Türkiye Cumhuriyeti Devleti‟nin kuruluĢundan bugüne, eğitim faaliyetlerini ortaya koymaktır. ÇalıĢmada konuyla ilgili birinci ve ikinci elden kaynaklar taranmıĢ, Torbalı‟da faaliyette olan eğitim kurumları arĢivleri taranarak, araĢtırmaya kaynak oluĢturacak bilgi ve belgeler kayda geçirilmiĢtir. Torbalı‟da eğitim almıĢ ve/veya öğretmenlik görevinde bulunmuĢ kiĢilerle sözlü tarih çalıĢması gerçekleĢtirilmiĢtir. Ġzmir Milli Kütüphanede il yıllıkları ve APĠKAM‟daki gazetelerden Torbalı-Tepeköy haberlerinden bazıları taranmıĢtır. Cumhuriyetin ilanı öncesinde de, 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl baĢlarında Çiftlikat-ı Hümayun adı ile anılan Torbalı‟nın, eğitim faaliyetleri, çalıĢmaya temel olarak alınmıĢtır. Edinilen bilgi ve belgeler araĢtırma içerisinde yer verilmiĢtir. Kazaya adını veren Torbalı Mahallesi‟nde biri kız diğeri de erkek çocuklara eğitim veren iki tane mektebin var olduğu 1923 yılı istatistiklerinde yer almıĢtır. Daha sonra bu mekteplerin tek çatı altında toplandığı ve “Torbalı Mektebi” adıyla karma eğitime geçilmiĢ olduğu belirtilmiĢtir. Fakat bu mektebin kayıtları günümüze ulaĢamamıĢtır. 1931 yılında açılmıĢ olan Merkez Ġlk Mektebi (KazımpaĢa Ġlkokul)‟nin ise Torbalı‟da ön sıralarda olduğu gerçeğine ulaĢılmıĢtır. Torbalı‟da beĢ yıllık ilkokul eğitimi veren tek okul KazımpaĢa Ġlkokulu idi. KazımpaĢa Ġlkokulundan sonra ilçede Torbalı Mahallesi Ġlkokulu açılmıĢ burada da üç yıllık bir eğitim verilmiĢtir. 1923 yılında merkez haricinde sadece ÇaybaĢı, Hamidiye (Özbey), Arapçı (Pamukyazı) ve Eğerci köylerinde okul bulunuyordu. O yıllarda Torbalı‟ya bağlı otuz civarında köylerde eğitim imkanlarının kısıtlı olduğu sonucuna varılmıĢtır. KazımpaĢa Ġlköğretim Okulu, Gazi Ġlkokulu, Cengiz Topel Ġlköğretim Okulu, Atatürk Anadolu Lisesi, ġehit Uzman ÇavuĢ Harun ġenözüar Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi ve Özbey Ġlköğretim Okulu arĢivi incelenmiĢtir