1. Earsiv@Adu
  2. Tez
  3. Yüksek Lisans
Please use this identifier to cite or link to this item: http://hdl.handle.net/11607/3811
Full metadata record
DC FieldValueLanguage
dc.contributor.advisorErdan, Emre-
dc.contributor.authorDadak, Nuri-
dc.date.accessioned2020-07-13T10:57:26Z-
dc.date.available2020-07-13T10:57:26Z-
dc.date.issued2019-
dc.date.submitted2019-
dc.identifier.urihttp://hdl.handle.net/11607/3811-
dc.description.abstractAnadolu, coğrafi konumu açısından Prehistorik çağlardan itibaren birçok ülke geçiĢinde deyim yerindeyse bir köprü görevini üstlenmiĢtir. Bununla birlikte sayısız doğal kaynaklardan oluĢan zenginliği ve yol güzergahlarıyla Eskiçağlardan itibaren üretim endüstrisinin ve tüccarların odak noktası olmuĢtur. Bu nedenlerden dolayı Anadolu‟da birçok kültürün izini bulmak mümkündür. “Tunç ve Demir Çağlarında Doğubayazıt ve Yakın Çevresi” baĢlıklı tez çalıĢmamızın ilk bölümünde de Anadolu‟nun coğrafi özellikleri ele alınmıĢ ve coğrafyanın arkeoloji üzerindeki etkisinin anlaĢılması maksadıyla ayrıntılı bir Ģekilde değerlendirilmiĢtir. Anadolu, yedi coğrafi bölgeden oluĢmaktadır. Bunlardan biri ise Doğu Anadolu Bölgesi‟dir. Doğu Anadolu, coğrafi statüsü açısından Mezopotamya, Ġran ve Kafkaslar arasında doğal bir yolla geçiĢ noktasında bulunmaktadır. Birçok zengin doğal kaynaklarıyla birlikte önemli yol ağlarına sahip olmasından dolayı bölge, Prehistorik çağlardan itibaren söz konusu coğrafi bölgelerin pazar ve üretim endüstrisi yeri olmuĢtur. Biz de bu çalıĢmamızda Doğu Anadolu‟nun coğrafi özelliklerini farklı kaynaklardan irdeleyerek bölgenin coğrafyası ile ilgili elde edilen kaynaklar ıĢığında tez kapsamında değerlendirdik. Doğu Anadolu Bölgesi birçok bölüme sahiptir. Bunlardan biri ise Yukarı Murat Bölümü‟dür. Yukarı Murat Bölümü sınırları içerisinde bulunan Doğubayazıt ilçesi, Doğu Anadolu‟nun kuzeydoğusunda bulunmaktadır. Doğubayazıt, sahip olduğu doğal zenginlerle birlikte coğrafi özelliklerinden dolayı Prehistorik çağlardan itibaren farklı toplulukların bir arada yaĢadığı bir ilçedir. Bu nedenle ilçede günümüzde dahi birbirinden farklı kültürleri bulmak mümkündür. Zira günümüzde Gürbulak Sınır Kapısı‟na sahip olan Doğubayazıt, özellikle Ġran, Azerbeycan, Nahçıvan, Gürcistan ve Ermenistan gibi ülkelerin ticaret merkezidir. “Tunç ve Demir Çağlarında Doğubayazıt ve Yakın Çevresi” baĢlıklı tez çalıĢmamızın ikinci bölümünü Doğubayazıt ve yakın çevresinin coğrafi özellikleri ele alınmıĢ ve ilçenin coğrafi statüsünü anlamak için yeterli veriler mevcuttur. viii “Tunç ve Demir Çağlarında Doğubayazıt ve Yakın Çevresi” baĢlıklı tez çalıĢmamızın üçüncü bölümünde Anadolu‟nun tarihi devirleri ele alınmıĢtır. Bu bağlamda Paleolitik Çağ‟dan konumuz itibariyle Tunç ve Demir çağların Anadolu'daki süreci ele alınmıĢtır. Tez konumuzun konu bütünlüğünü dikkate alarak irdelenen Tunç ve Demir çağların öncül süreçlerini ele almamızın konu bütünlüğünü daha iyi anlamamız açısından fayda sağlamaktadır. Bundan hareketle söz konusu çağları ele alırken ayrıntıya değinmeden temel bileĢenleri değerlendirilmiĢtir. Tezimizin dördüncü ve ana konusu oluĢturan bölümde, Tunç ve Demir çağların Doğubayazıt ve yakın çevresindeki süreci ele alınmıĢtır. Bu bağlamda bölgede gerçekleĢtirilen ilk bilimsel yüzey araĢtırmaları ve kazı çalıĢmaları verileri dikkate alınarak tespit edilen arkeolojik unsurlar bir bütün olarak tez kapsamında değerlendirilmiĢtir. GeniĢ bir literatür çalıĢmasından sonra belirli sorular elde edilmiĢtir. Bu bağlamda Doğubayazıt ve yakın çevresinde ilk olarak hangi çağda iskan faaliyetinin gerçekleĢtiğini ve bu iskan faaliyetinin ne kadar uzun sürede gerçekleĢtiği sorularımızın öncüsü olmuĢtur. GerçekleĢtirilen araĢtırmalar neticesinde tespit edilen arkeolojik unsurların neler olduğunu ve bu unsurlarda gerçekleĢtirilen tahribatların ne denli fazla olduğu gibi sorularımızın cevabını saptamak amacıyla belirli temel kriterler üzerinden giderek araĢtırmamızı tamamladık. “Tunç ve Demir Çağlarında Doğubayazıt ve Yakın Çevresi” baĢlıklı tez çalıĢmamızın ana konusu olan Tunç ve Demir çağların öncül süreci ve ilk iskan faaliyetlerinin gerçekleĢtiği Geç Kalkolitik Çağ‟ın ele alınmasında sakınca görülmemiĢtir. Zira tez çalıĢmasında Tunç ve Demir çağları ele alınırken Geç Kalkolitik Çağ‟ın eksikliği anlaĢılmıĢ ve bu eksikliğin tamamlanması için de gerek Doğubayazıt ilçesi gerekse Iğdır ilindeki süreç ele alınıp kültürel benzerlikler saptanmıĢtır. ÇalıĢmamamızın devamında yararlandığımız kaynaklarla birlikte haritalar, tablolar ve levhalar bulunmaktadır.tr_TR
dc.description.tableofcontentsĠÇĠNDEKĠLER KABUL VE ONAY SAYFASI .............................................................................................. iii BĠLĠMSEL ETĠK BĠLDĠRĠM SAYFASI ................................................................................ v ÖZET ..................................................................................................................................... vii ABSTRACT ........................................................................................................................... ix ÖNSÖZ ................................................................................................................................... xi TABLOLAR DĠZĠNĠ ........................................................................................................... xvii RESĠMLER DĠZĠNĠ ............................................................................................................. xix HARĠTALAR DĠZĠNĠ ........................................................................................................ xxix LEVHALAR DĠZĠNĠ ......................................................................................................... xxxi KISALTMALAR DĠZĠNĠ ................................................................................................. xxxv GĠRĠġ ....................................................................................................................................... 1 1. BÖLÜM .............................................................................................................................. 5 1. COĞRAFYA ....................................................................................................................... 5 1.1. Anadolu‟nun Coğrafi Görünümü ................................................................................. 5 1.2. Doğu Anadolu Bölgesi‟nin Coğrafi Görünümü ........................................................... 9 1.2.1. Doğu Anadolu Bölgesi‟nin Coğrafi Konumu ve Doğal Yapısı ....................... 11 1.2.2. Doğu Anadolu Bölgesi‟nin Yüzey ġekilleri .................................................... 11 1.2.3. Doğu Anadolu Bölgesi‟nin Ġklim Özellikleri .................................................. 14 1.2.4. Doğu Anadolu Bölgesi‟nin Bitki Örtüsü ......................................................... 15 1.2.4.1. Bozkırlar .............................................................................................. 16 1.2.4.2. Dağ bozkırları ...................................................................................... 16 1.2.4.3. Çayırlar (Subalpin ve Alpin) ............................................................... 17 1.2.4.4. MeĢe ormanları ve antropojen bozkırlar ............................................. 17 1.2.5. Doğu Anadolu Bölgesi‟nin Hidrografik Özellikleri ........................................ 17 1.2.6. Doğu Anadolu Bölgesi‟nin Yol Ağı Özellikleri .............................................. 23 1.2.7. Doğu Anadolu Bölgesi‟nin Yeraltı Kaynakları ............................................... 24 xiv 1.2.8. Doğu Anadolu Bölgesi‟nin Tarım ve Hayvancılık Faaliyetleri ...................... 25 1.2.8.1. Tarım ................................................................................................... 25 1.2.8.2. Hayvancılık ......................................................................................... 25 2. BÖLÜM ............................................................................................................................ 27 2. DOĞUBAYAZIT VE YAKIN ÇEVRESĠNĠN COĞRAFYASI, KENTSEL VE KÜLTÜREL GELĠġĠMĠ .............................................................................................. 27 2.1. Doğubayazıt ve Yakın Çevresinin Coğrafi Özellikleri ............................................. 28 2.2. Doğubayazıt ve Yakın Çevresinin Yeryüzü ġekilleri ............................................... 29 2.3. Doğubayazıt ve Yakın Çevresinin Ġklim Özellikleri ................................................. 30 2.4. Doğubayazıt ve Yakın Çevresinin Bitki Örtüsü ........................................................ 31 2.5. Doğubayazıt ve Yakın Çevresinin Hidrografik Özellikleri ....................................... 32 2.6. Doğubayazıt ve Yakın Çevresinin Yol Ağı Özellikleri ............................................. 32 2.7. Doğubayazıt ve Yakın Çevresinin Ekonomik Durumu ............................................. 33 2.8. Doğubayazıt ve Yakın Çevresinin Kentsel ve Kültürel GeliĢimi .............................. 35 3. BÖLÜM ............................................................................................................................ 37 3. BAġLANGICINDAN DEMĠR ÇAĞ‟LARINA KADAR ANADOLU‟NUN KÜLTÜREL GÖRÜNÜMÜ ........................................................................................ 37 3.1. Anadolu‟da Paleolitik Çağ ........................................................................................ 37 3.2. Anadolu‟da Neolitik Çağ ........................................................................................... 39 3.3. Anadolu‟da Kalkolitik Çağ ....................................................................................... 46 3.4. Anadolu‟da Tunç Çağ ............................................................................................... 51 3.4.1. Doğu Anadolu‟da Erken Tunç Çağ‟ı Kültürleri .............................................. 65 3.4.1.1. Erken Transkafkaska kültürü .............................................................. 65 3.4.1.2. Maykop kültürü ................................................................................... 79 3.4.2. Doğu Anadolu‟da Orta Tunç Çağ‟ı Kültürleri ................................................ 82 3.4.2.1. Aras Boyalıları kültürü ....................................................................... 86 3.4.2.2. Yüksek platoda yayla kültürü ............................................................. 88 3.4.3. Doğu Anadolu‟da Geç Tunç Çağ‟ı Kültürleri ................................................. 91 xv 3.4.3.1. Tunç Çağ‟ının Sonu-Demir Çağ‟ının BaĢlangıcı: Deniz Kavimleri Göçü ............................................................................................................ 92 3.5. Anadolu‟da Demir Çağ .................................................................................................... 93 3.5.1. Anadolu‟da Demir Çağ Uygarlıkları ................................................................... 100 3.5.1.1. Demir Çağ‟da Doğu Anadolu: Urartu Krallığı ....................................... 104 3.5.1.2. Erken Urartu Tarihi ................................................................................ 105 3.5.1.3. Krallık Dönemi ....................................................................................... 108 3.5.3. Armenia Krallığı ................................................................................................. 117 4. BÖLÜM ................................................................................................................................ 119 4. TUNÇ VE DEMĠR ÇAĞLARINDA DOĞUBAYAZIT VE YAKIN ÇEVRESĠ ................. 119 4.1. Geç Kalkolitik Çağ‟da Doğubayazıt ve Yakın Çevresi (MÖ. 3750-3400) ................... 119 4.1.1. Höyükler .............................................................................................................. 120 4.1.1.1. Hanago Tepe (Hazine Tepe) Höyüğü ..................................................... 120 4.1.1.2. Gıcık Mevkii .......................................................................................... 122 4.1.1.3. DeliktaĢ Höyüğü ..................................................................................... 122 4.1.1.4. Lanetlitepe Höyüğü ................................................................................ 123 4.1.1.5. Koruktepe Höyüğü ................................................................................. 123 4.1.1.6. KaderçavuĢ Mağarası ............................................................................. 123 4.1.1.7. Bozkurt (Mollacem)-Melecami Höyüğü ................................................ 123 4.1.1.8. Sağlıksuyu/Ziyarettepe Höyüğü ............................................................. 124 4.1.1.9. Sarıgül Höyüğü ...................................................................................... 124 4.1.1.10. Çetenli Höyüğü .................................................................................... 125 4.1.1.11. Çimen Mevkii ....................................................................................... 125 4.1.2. Mezar Alanları .................................................................................................... 126 4.1.2.1. Bozkurt Mezar alanı ............................................................................................... 126 4.2. Tunç ve Demir Çağlarında Doğubayazıt ve Yakın Çevresi .................................... 127 4.2.1. Erken Tunç Çağ‟ında Doğubayazıt ve Yakın Çevresi (MÖ. 34002300/2200) ..................................................................................................... 127 4.2.1.1. Höyükler ............................................................................................ 128 xvi 4.2.1.2. Kaleler ..................................................................................................... 130 4.2.1.3. Kurganlar ................................................................................................. 130 4.2.2. Orta Tunç Çağ‟ında Doğubayazıt ve Yakın Çevresi (MÖ. 2300/22001400/1300) ........................................................................................................... 132 4.2.2.1. Höyük ve yerleĢim .................................................................................. 132 4.2.2.2. Kurganlar ................................................................................................. 133 4.2.3. Geç Tunç/Erken Demir Çağ‟ında Doğubayazıt ve Yakın Çevresi (ykl. MÖ. 1400/1300-900) .................................................................................................... 144 4.2.3.1. Höyük ve YerleĢim ................................................................................. 145 4.2.3.2. Kaleler ..................................................................................................... 146 4.2.3.3. Kurganlar ................................................................................................. 155 4.2.3.4. Mezar alanları .......................................................................................... 156 4.2.3.5. Oda Mezarları .......................................................................................... 160 4.2.3.6. Seramik buluntuları ................................................................................. 162 4.2.4. Orta Demir Çağ‟ında Doğubayazıt ve Yakın Çevresi (MÖ. 900- ykl. 600) ........ 163 4.2.4.1. YerleĢim .................................................................................................. 163 4.2.4.2. Kaleler ..................................................................................................... 163 4.2.4.3. Kurganlar ................................................................................................. 169 4.2.4.4. Mezar Alanları ........................................................................................ 169 4.2.4.5. Oda mezarları .......................................................................................... 170 4.2.4.6. Kaya mezarları ........................................................................................ 170 4.2.4.7. Seramik buluntuları ................................................................................. 173 4.2.5. Geç Demir Çağ‟ında Doğubayazıt ve Yakın Çevresi (ykl. MÖ. 600-334) .......... 174 5. TARTIġMA VE SONUÇ ..................................................................................................... 177 6. KAYNAKLAR ...................................................................................................................... 185 7. HARĠTALAR ....................................................................................................................... 249 8. TABLOLAR .................................................................................................................. 261 9. LEVHALAR .................................................................................................................. 265 ÖZGEÇMĠġ ....................................................................................................................... 353tr_TR
dc.language.isoturtr_TR
dc.publisherAdnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsütr_TR
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccesstr_TR
dc.subjectGeç Kalkolitik Çağ, Tunç Çağ, Kurgan Kültürü, Demir Çağ, Doğubayazıttr_TR
dc.titleTunç ve demir çağlarında Doğubayazıt ve yakın çevresitr_TR
dc.typemasterThesistr_TR
dc.contributor.departmentAydın Adnan Menderes Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Arkeoloji Anabilim Dalıtr_TR
Appears in Collections:Yüksek Lisans

Files in This Item:
File Description SizeFormat 
565270.pdf15.66 MBAdobe PDFView/Open
Show simple item record


Items in DSpace are protected by copyright, with all rights reserved, unless otherwise indicated.