Please use this identifier to cite or link to this item: http://hdl.handle.net/11607/3796
Full metadata record
DC FieldValueLanguage
dc.contributor.advisorUçkaç, Aynur-
dc.contributor.authorGöydağ, Dağlar-
dc.date.accessioned2020-07-09T12:42:14Z-
dc.date.available2020-07-09T12:42:14Z-
dc.date.issued2019-
dc.date.submitted2019-
dc.identifier.urihttp://hdl.handle.net/11607/3796-
dc.description.abstractAr-Ge ve inovasyon politikaları, ülke ekonomilerinin iktisadi gelişme ve kalkınmalarında küreselleşme neticesinde artan küresel rekabet ortamının da etkisiyle özellikle 1980’li yıllardan itibaren önemli bir dinamik, itici bir güç olmuştur. Dolayısıyla artık günümüz dünyasında yalnızca bilim ve teknoloji politikaları ülkelerin kalkınmalarında yeterli olmamakta ve yenilikçi, katma değer yaratabilecek ve bilgi temelli bilim ve teknoloji politikalarına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu bağlamda iktisadi gelişmeye ve kalkınmaya yardımcı olacak Ar-Ge ve inovasyon temelli bilim ve teknoloji politikaları küresel rekabet ortamında ülkelerin piyasada kendilerine yer bulmaları ve ayakta kalabilmeleri adına büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmada, böylesi küresel rekabet ortamında ülkelerin kalkınmasında Ar-Ge ve inovasyonun bu denli önemli olduğu günümüz dünyasında Türkiye’nin Ar-Ge ve inovasyon konusunda dünyada hangi konumda olduğu ve bu konuda daha üst sıralara çıkmak adına neler yapılması gerektiği işlenmiştir. Türkiye’nin Ar-Ge ve inovasyon politikaları incelendiğinde Ar-Ge harcamalarının GSYİH içindeki payı, küresel inovasyon endeksi ve küresel rekabet endeksi temel alınarak yapılan analiz çerçevesinde özellikle Yunanistan’la birlikte seçilmiş OECD üyesi ülkeler arasında oldukça geride olduğu gözlemlenmiştir. Bununla birlikte Türkiye’nin daha üst sıralarda yer alabilmesi için; bütçeden sadece Ar-Ge faaliyetlerine değil inovasyon faaliyetlerine de pay ayırması, bütçeden daha fazla Ar-Ge payı ayırması, ayrılan Ar-Ge payının ülke kalkınmasında etkin ve verimli olan katma değeri yüksek sektörlere harcaması gerekmektedir.tr_TR
dc.description.tableofcontentsİÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY SAYFASI .............................................................................................. iii BİLİMSEL ETİK BİLDİRİM SAYFASI ................................................................................ v ÖZET ..................................................................................................................................... vii ABSTRACT ........................................................................................................................... ix ÖNSÖZ ................................................................................................................................... xi ŞEKİLLER DİZİNİ .............................................................................................................. xix TABLOLAR DİZİNİ ............................................................................................................ xxi GRAFİKLER DİZİNİ ........................................................................................................ xxiii KISALTMALAR DİZİNİ ................................................................................................... xxv GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1 1. BÖLÜM .............................................................................................................................. 2 1. KAVRAMSAL ÇERÇEVEYE GENEL BİR BAKIŞ ........................................................ 2 1.1. Teknoloji, Küresel Rekabet ve Bilgi Ekonomisi (Yeni Ekonomi) Kavramları ........... 2 1.1.1. Teknoloji Kavramı ve Teknolojinin İnovasyon İçindeki Önemi ....................... 2 1.1.2. Küreselleşme Kavramı ve Rekabetin Küreselleşme Olgusu ............................. 3 1.1.3. Bilgi ve Bilgi Ekonomisi (Yeni Ekonomi) ........................................................ 4 1.1.3.1. Bilgi ile inovasyon arasındaki ilişki ...................................................... 4 1.2. Ar-Ge ve Ar-Ge Faaliyeti Kavramları ......................................................................... 6 1.3. Ar-Ge’nin Ekonomik Önemi ve Amaçları ................................................................... 7 1.4. İnovasyon Kavramı ve Özellikleri ............................................................................... 8 1.5. İnovasyon Faaliyetlerinin Firmalar ve Ülke Ekonomileri Açısından Önemi ............ 11 1.6. İnovasyon Döngüsü (Süreci) ..................................................................................... 13 1.6.1. Fırsatların Yakalanması Aşaması .................................................................... 15 1.6.2. Stratejik Seçimin Yapılması Aşaması ............................................................. 15 1.6.3. Gerekli Bilginin Edinilmesi Aşaması .............................................................. 16 1.6.4. Çözümün Geliştirilmesi Aşaması .................................................................... 16 xiv 1.6.5. Ticarileşme Aşaması ....................................................................................... 16 1.6.6. Öğrenme Aşaması ........................................................................................... 17 1.7. İnovasyon Çeşitleri .................................................................................................... 17 1.7.1. Radikal (Yıkıcı) İnovasyon ............................................................................. 18 1.7.2. Artımsal (Aşamalı/Kademeli) İnovasyon ........................................................ 19 1.7.3. Ürün İnovasyonu ............................................................................................. 20 1.7.4. Süreç İnovasyonu ............................................................................................ 21 1.7.5. Pazarlama İnovasyonu ..................................................................................... 22 1.7.6. Organizasyonel (Yapısal) İnovasyon .............................................................. 22 1.7.7. Deneyim İnovasyonu ....................................................................................... 23 1.7.8. Teknik İnovasyon ............................................................................................ 24 1.7.9. Yönetimsel (İdari) İnovasyon .......................................................................... 24 1.8. İnovasyon Kaynakları ................................................................................................ 24 1.9. Küresel Ölçekte Kabul Görmüş Temel İnovasyon Göstergeleri ve Endeksleri ........ 26 1.10. Ar-Ge ve İnovasyon Arasındaki İlişki ..................................................................... 27 2. BÖLÜM ............................................................................................................................ 29 2. KURAMSAL ÇERÇEVEDE AR-GE VE İNOVASYON ............................................... 29 2.1. İktisat Okullarında İnovasyon ................................................................................... 29 2.1.1. Merkantilizm ve İnovasyon Üzerine Görüşleri ............................................... 29 2.1.2. Fizyokrasi ve İnovasyon Üzerine Görüşleri .................................................... 31 2.1.3. Klasik İktisat ve İnovasyon Üzerine Görüşleri ............................................... 34 2.1.4. Neo-Klasik İktisat ve İnovasyon Üzerine Görüşleri ....................................... 37 2.1.5. Evrimsel İktisat (Evrimci/Yapısal/Neo-Schumpeteryan) ve İnovasyon Üzerine Görüşleri ............................................................................................. 41 2.1.5.1. Evrim kavramı ve evrim kavramının iktisat bilimine uyarlanması .... 44 2.2. Büyüme Teorilerinde Ar-Ge ve İnovasyon ............................................................... 61 2.2.1. Büyüme Kavramı, Özellikleri, Amaçları, Kaynakları ve Büyüme Modellerinin Tarihsel Gelişim Süreci .............................................................. 61 xv 2.2.2. Ekonomik (İktisadi) Büyüme Modelleri .......................................................... 74 2.2.2.1. Geleneksel büyüme modellerinde Ar-Ge ve inovasyon ...................... 74 2.2.2.2. Modern (Çağdaş) büyüme modellerinde Ar-Ge ve inovasyon ........... 86 3. BÖLÜM .......................................................................................................................... 120 3. TÜRKİYE’NİN İNOVASYON TEMELLİ BİLİM VE TEKNOLOJİ POLİTİKALARI VE AR-GE VE İNOVASYON GÖSTERGELERİ KAPSAMINDA SEÇİLMİŞ OECD ÜLKELERİ İLE TÜRKİYE KARŞILAŞTIRMASI ..................................... 120 3.1. Türkiye’de Uygulanan İnovasyon Temelli Bilim ve Teknoloji Politikalarının Tarihsel Süreci ....................................................................................................... 120 3.1.1. Cumhuriyetin Kuruluş Öncesinden 2002 Yılına Kadar Geçen Dönem ......... 120 3.1.1.1. Cumhuriyetin kuruluşundan önceki dönem (Osmanlı İmparatorluğu dönemi) ................................................................................................. 121 3.1.1.2. 1923-1960 dönemi............................................................................. 122 3.1.1.3. 1960-1980 dönemi............................................................................. 126 3.1.1.4. 1980-1990 dönemi............................................................................. 128 3.1.1.5. 1990-2002 dönemi............................................................................. 130 3.1.2. 2002-2018 Dönemi ........................................................................................ 133 3.1.2.1. Sekizinci beş yıllık kalkınma planı (SBYKP) ................................... 134 3.1.2.2. Dokuzuncu beş yıllık kalkınma planı (DBYKP) ............................... 134 3.1.2.3. Onuncu beş yıllık kalkınma planı (OBYKP) .................................... 135 3.1.2.4. Vizyon 2023: 2003-2023 strateji belgesi .......................................... 136 3.1.2.5. Türkiye araştırma alanı (TARAL) ..................................................... 136 3.1.2.6. Bilim ve teknoloji politikaları uygulama planı (2005-2010) ve Türkiye bilim ve teknoloji stratejisi ...................................................... 137 3.1.2.7. Uluslararası bilim, teknoloji ve yenilik stratejisi (2007-2010) ......... 138 3.1.2.8. Ulusal yenilik stratejisi (2008-2010) ................................................. 138 3.1.2.9. Ulusal bilim, teknoloji ve yenilik stratejisi (2011-2016) .................. 139 3.1.2.10. Türkiye sanayi stratejisi belgesi (2015-2018) ................................. 140 3.1.2.11. Bilgi toplumu stratejisi ve eylem planı (2015-2018) ...................... 140 xvi 3.2. Türkiye’de İnovasyon Temelli Bilim ve Teknoloji Politikalarını Yürüten Temel Kurumlar ............................................................................................................... 142 3.2.1. Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu (BTYK) - Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları (BTYP) ........................................................................................ 142 3.2.2. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) ................ 143 3.2.3. Devlet Planlama Teşkilat (DPT) - T.C. Kalkınma Bakanlığı ........................ 144 3.2.4. Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) ........................................................... 144 3.2.5. Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) ............................................... 145 3.2.6. Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) ..................................................................................................... 145 3.3. Türkiye’de Ar-Ge ve İnovasyon Faaliyetlerine Yapılan Kamusal Destekler ......... 145 3.3.1. TÜBİTAK – Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı (TEYDEB) Destekleri .................................................................................... 146 3.3.2. TTGV Destekleri ........................................................................................... 147 3.3.3. KOSGEB Destekleri ...................................................................................... 149 3.3.4. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Destekleri .......................................... 151 3.3.5. Kalkınma Ajansları Tarafından Yapılan Destekler ....................................... 153 3.3.6. Ar-Ge ve İnovasyon Faaliyetlerine Vergisel Teşvikler ................................. 154 3.4. Türkiye’de Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri ve Teknoloji Geliştirme Bölgesi (Teknoparklar ve Teknokentler) ........................................................................... 154 3.4.1. Türkiye’de Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri ..................................................... 154 3.4.2. Türkiye’de Teknoloji Geliştirme Bölgesi (Teknoparklar ve Teknokentler) . 158 3.5. Türkiye’nin Ar-Ge ve İnovasyon Göstergeleri ........................................................ 160 3.5.1. Toplam Ar-Ge Harcamaları ........................................................................... 161 3.5.2. Ar-Ge Harcamalarının GSYİH İçindeki Payı ............................................... 161 3.5.3. Ar-Ge Harcamalarının Sektörel Dağılımı ..................................................... 162 3.5.4. Ar-Ge Personel Sayısı ................................................................................... 163 3.5.5. Toplam Patent Başvuru ve Tescil Sayısı ....................................................... 164 3.5.6. Faydalı Model Başvuru ve Tescil Sayısı ....................................................... 164 xvii 3.5.7. Bilimsel Yayın Sayısı .................................................................................... 165 3.5.8. İleri (Yüksek) Teknoloji İhracatı ................................................................... 166 3.6. Ar-Ge ve İnovasyon Göstergeleri Kapsamında Seçilmiş OECD Üyesi Ülkeleri ile Türkiye Karşılaştırması ......................................................................................... 167 3.6.1. Ar-Ge Harcamalarının GSYİH İçindeki Payı ................................................ 168 3.6.2. Küresel İnovasyon Endeksi (KİE) ................................................................. 168 3.6.3. Küresel Rekabet Endeksi (KRE) ................................................................... 171 4. TARTIŞMA VE SONUÇ .............................................................................................. 174 5. KAYNAKLAR ............................................................................................................... 177 ÖZGEÇMİŞ ....................................................................................................................... 195tr_TR
dc.language.isoturtr_TR
dc.publisherAdnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsütr_TR
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccesstr_TR
dc.subjectAr-Ge, İnovasyon, İnovasyon Politikaları, Bilim ve Teknoloji Politikaları, Küresel Rekabet, İktisadi Kalkınmatr_TR
dc.titleAr-Ge ve inovasyon: Türkiye'de inovasyonu destekleyen politikalartr_TR
dc.typemasterThesistr_TR
dc.contributor.departmentAydın Adnan Menderes Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Maliye Anabilim Dalıtr_TR
Appears in Collections:Yüksek Lisans

Files in This Item:
File Description SizeFormat 
561228.pdf2.14 MBAdobe PDFView/Open


Items in DSpace are protected by copyright, with all rights reserved, unless otherwise indicated.