AKICI ZEKANIN KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİ YORDAMA GÜCÜ

Abstract

Zeka kavramındaki kişisel farklılıklara yönelik çalışmaların kökeni oldukça geçmişe dayanmakta olup, kişilik özellikleri ve zeka kavramı arasındaki ilişkinin doğası önemini korumaktadır. Çalışmada akıcı zeka ve kişilik özellikleri arasındaki ilişki incelenmiştir. Akıcı zeka kavramının kişilik özellikleriyle ilişkisi ele alınarak, kişilik özelliklerini yordamadaki gücü açıklanmıştır. Çeşitli ruhsal sorunlar nedeniyle Aydın Devlet Hastanesi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi psikiyatri kliniklerine ve polikliniklerine başvurmuş olan ve araştırmaya katılmayı kabul eden 18-65 yaş arasındaki 99 katılımcı çalışmaya dahil edilmiştir. Akıcı zekayı ölçmede güvenilir ve geçerli bir ölçüm aracı olan Raven Standart Progresif Matrisler Testi ve kişilik özelliklerini ölçmeye dair beş faktör modeline dayanılarak geliştirilmiş olan Büyük Beş-50 Kişilik testinden elde edilen bulgular şu şekildedir. Akıcı zeka ve kişilik özelliklerinin sosyodemografik değişkenlerle ilişkilerine baktığımızda, akıcı zekanın yaş ve eğitime yönelik sosyodemografik değişkenlerle anlamlı ilişkisinin olduğu görülmüştür. Beş kişilik boyutunun da cinsiyet, medeni durum, eğitim, fiziksel hastalık gibi sosyodemografik değişkenler ile anlamlı ilişkilerinin olduğu bulgusu elde edilmiştir. Akıcı zeka puanı ile kişilik boyutları olan dışadönüklük ( r= . 213, p< . 05) ve gelişime açıklık boyutuna eş değer zeka-hayalgücü ( r= . 394, p< . 01) boyutları arasında olumlu ve anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Regresyon analizi sonucunda akıcı zeka dışadönüklük boyutunda %4.5 ve zeka-hayalgücü boyutunda %15.5 varyansı açıklamaktadır. Akıcı zeka ve diğer kişilik boyutları olan uyumluluk, sorumluluk ve duygusal dengelilik boyutları arasında istatiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Çalışmadan elde edilen bulguların zeka ve kişilik kavramları arasındaki ilişki ve doğasının açıklanmasına katkı yapabileceği öngörülmektedir.