RATLARDA YANGI ŞİDDETİNİN BAZI AKUT FAZ PROTEİNLERİ VE GEN EKSPRESYONLARINA ETKİSİ

Abstract

ÖZET

RATLARDA YANGI ŞİDDETİNİN BAZI AKUT FAZ PROTEİNLERİ VE GEN EKSPRESYONLARINA ETKİSİ

Abbak M. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Biyokimya Programı Doktora Tezi, Aydın, 2019. Balıklardan memelilere tüm canlılarda mikroorganizmalar, fiziksel, kimyasal ve enfeksiyon etkenleri, tümör faktörleri ve immunolojik nedenler gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak inflamasyon şekillenir. Bu sürecin bir parçası olan ve başlıca karaciğerden sentezlenen akut faz proteinleri (AFP), inflamasyona karşı savunma mekanizmasının bir parçasıdır. Aynı zamanda klinik olarak tanı amaçlı kullanılmaktadır. Bu çalışmada deneysel yangı oluşturulan ratlardaki AFP düzeyleri ile bunların karaciğerdeki gen ekspresyonlarını birlikte değerlendirmek ve doza bağlı kan ve ekspresyon düzeylerinin etkilenip etkilenmediğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmamızda 12-14 haftalık, ortalama 220-300 g ağırlığında 147 adet Wistar albino dişi rat kullanılmıştır. Ratlarda farklı şiddette akut yangı oluşturmak için hayvanlara Freund’s Complate Adjuvant (FCA, Sigma-Aldrich Chemical Co LTD, Poole, UK) uygulaması yapılmıştır. Ratlar rastgele olarak 5 gruba bölünerek her bir gruba (Kontrol grubu n=7 ve deneme grupları n=35 hayvan) sırasıyla 0, 1.25, 2.5, 5 ve 10 ml/kg dozlarında FCA (Mycobacterium tuberculosis- 1μg/ml) intraperitonal olarak enjekte edilmiştir. FCA uygulanan dört grubun (grup 2, 3, 4, 5) herbirinden 6, 12, 24, 48 ve 96. saatlerde rastgele seçilen yedişer rattan kan ve doku örnekleri uygun şekilde toplanarak saklanmıştır. Elde edilen serum örneklerinden C-reaktif protein (CRP), Serum Amiloid A (SAA) ve Haptoglobin (Hp) ELISA yöntemi ile analiz edilmiştir. Doku örneklerinden sırasıyla mRNA ve cDNA sentezleri yapılmış ve real time PCR’da uygun primerler kullanılarak CRP, SAA, Hp ve GAPDH genlerine ait ekspresyon düzeyleri belirlenmiştir. Serum protein fraksiyonları elektroforetik olarak gösterilmiş ve sonuçlar istatistiki olarak değerlendirilmiştir Elde edilen sonuçlara göre doza bağlı AFP’nin kan düzeylerinde sadece CRP konsantrasyonlarında en düşük düzey olan 1,25 ml/kg dozda FCA uygulanan grubun diğerlerinden daha düşük yanıt verdiği; diğer tüm doz gruplarında (2,5 ml/kg, 5 ml/kg, 10 ml/kg) yanıtın benzer olduğu görülmüştür. Diğer AFP konsantrasyonlarında ise doza bağlı kan seviyelerinde herhangi bir değişiklik olmadığı belirlenmiştir. SAA kan konsantrasyonlarında doza ve zamana bağlı olarak düzeyler arasında belirleyici bir fark bulunanmamıştır Çalışılan AFP’lerine ait karaciğer gen ekspresyon düzeylerinin her üç proteinde de arttığı gözlenmiştir. Gen ekspresyonlarında tıpkı kan düzeylerindeki gibi doza bağımlı anlamlı bir değişiklik gözlenmemiştir. Ayrıca karaciğer dokusunda çalışılan genlerin ekspresyonlarının, kan AFP düzeylerinin tam bir yansıması olmadığı da belirlenmiştir. Bunun nedeninin de bu proteinlerin ekstrahepatik dokulardan da sentezi olarak yorumlanmıştır. Farklı şiddetlerde oluşturulan yangıların CRP, Hp ve SAA proteinlerinin kandaki düzeyleri ve karaciğerdeki gen ekspresyonlarının incelendiği bu çalışmanın daha sonra yapılacak çalışmalara referans olabileceği öngörülmektedir. Bundan sonra farklı yangısal uyarıcılar ile oluşturulan inflamasyon modellerindeki karaciğer ve diğer dokuların ekspresyonlarının da inceleneceği çalışmalar yapılması bu konu ile ilgili literatüre katkı sağlayacaktır.