RATLARDA DENEYSEL PARASETAMOL TOKSİKASYONUNDA FOLİK ASİT’İN KORUYUCU ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI

Abstract

Parasetamol (asetaminofen) veya N-asetil-p-aminofenol (APAP), sentetik non-opioid olan para-aminofenol türevi ve fenasetinin aktif bir metabolitidir. Yaygın olarak kullanılan analjezik ve antipiretik bir ilaçtır. Akut karaciğer hasarının sebepleri arasında ilk sıralarda yer alan parasetamolün serbest oksijen ve nitrojen radikalleri üretimine neden olmakta, karaciğer ve böbrekte oksidatif hasara yol açmaktadır. B grubu bir vitamin olan folik asit başlıca nöral tüp defektlerinde, homosistein kaynaklı ateroskleroz, tromboembolizm ve vasküler endotel hasarlar ile kanser ve nörolojik hastalıklarda kullanılmaktadır. Yapılan çalışmalarda, folik asitin serbest radikallere ve reaktif oksijen türlerine karşı etkili olduğu bildirilmiştir. Bu çalışmada parasetamol ile deneysel olarak toksikasyon oluşturulmuş sıçanlarda, oksidatif hasarın önlenmesinde folik asitin etkinliği araştırıldı. Çalışma kapsamında 40 adet dişi Sprague dawley rat kullanıldı ve ratlar kontrol, parasetamol, folik asit, parasetamol+folik asit ve parasetamol+N-asetilsistein olacak şekilde 5 gruba ayrıldı (n=8). Parasetamol, folik asit ve N-asetilsistein hayvanlara sırasıyla 3 g/kg/gün, 20 mg/kg/gün ve 150 mg/kg/gün dozda oral yolla verildi. İlaç uygulamasından 24 saat sonra ratlar ötenazi edildi. Kan örnekleri ile karaciğer ve böbrek dokularında süperoksit dismutaz (SOD), katalaz (CAT) ve myeloperoksidaz (MPO) aktiviteleri ile glutatyon (GSH) ve malondialdehid (MDA) seviyeleri analiz edildi. Ayrıca bazı karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri değerlendirildi. Parasetamol grubuyla karşılaştırıldığında parasetamol+folik asit grubunda serum SOD aktivitesinin yüksek (P=0.001) ve MDA seviyesinin düşük (P=0.001) olduğu belirlendi. Doku örneklerinde parasetamol grubuyla karşılaştırıldığında parasetamol+folik asit grubunda SOD ve CAT aktiviteleri ile GSH seviyesinin (böbrek dokusu hariç) istatistiksel olarak yüksek, MDA seviyesi ve MPO aktivitesinin (karaciğer dokusu hariç) ise istatistiksel olarak düşük olduğu görüldü. Ayrıca parasetamol+folik asit grubunda alanin aminotransferaz, kreatinin, üre ve gama glutamil transferaz değerlerinin parasetamol grubuna göre anlamlı olarak azaldığı saptandı. Bu çalışma sonucunda; parasetamol toksikasyonuna bağlı olarak oluşan oksidatif hasara karşı, folik asitin koruyucu olduğunu göstermektedir.

Anahtar kelimeler: Folik asit, oksidan/antioksidan parametreler, oksidatif hasar, parasetamol, rat.