YOĞUN BAKIM HASTALARINDA BRADEN BASINÇ YARASI RİSK DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ İLE PERFÜZYON İNDEKSİ ÖLÇÜMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Abstract

ÖZET YOĞUN BAKIM HASTALARINDA BRADEN BASINÇ YARASI RİSK DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ İLE PERFÜZYON İNDEKSİ ÖLÇÜMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI Yaşar HE, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Programı Yüksek Lisans Tezi, Aydın, 2019. Bu çalışma, Braden Basınç Yarası Risk Değerlendirme Ölçeği (BBYRDÖ) ile perfüzyon indeksi arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla yarı deneysel olarak yapılmıştır. Araştırma, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Uygulama ve Araştırma Hastanesi yetişkin yoğun bakımlarda, 1 Temmuz 2017 – 1 Aralık 2018 tarihleri arasında yatan 48 hasta ile yapılmıştır. Araştırma verileri; Hasta Tanıtım Formu, BBYRDÖ, Nutrisyonel Beslenme Riski Değerlendirme Ölçeği, Glaskow Koma Skalası (GKS), Aphache II skorlaması (Sağlık Bakanlığının online modülü kullanıldı), Massimo SET® (perfüzyon indeksi ölçümü için) cihazı kullanılarak toplanmıştır. Literatür bilgileri ışığında 3 aşamada uygulanan çalışmada (hastanın yoğun bakıma yattığı ilk gün, 48 saat ve 96 saat sonra) ilk gün, veri toplama formundaki tanımlayıcı ve klinik ( medikal tedavi, varsa solunum desteği şekli, laboratuvar bulguları, vital parametreler) veriler, NRS-2002 ile beslenme durumu ve riski, BBYRDÖ ile basınç yarası riski, Apache II skoru, GKS ile bilinç durumu ve Massimo SET® cihazı ile de perfüzyon indeksi ölçülmüş ve kaydedilmiştir. İkinci ve üçüncü gün de tanımlayıcı veriler hariç diğer tüm veriler tekrar uygulanmış ve kaydedilmiştir. Verilerin normal dağılıma uygunluğu Q-Q Plot çizimi (n>20) ve Kolmogorov-Smirnov (K-S) Testi (n>35 ve p>0,05) ile incelenmiştir. Veriler tanımlayıcı istatistikler, Ki-kare ve korelasyon testleri ile analiz edilmiştir. Sonuçlar % 95’lik güven aralığında, p<0,05 düzeyinde anlamlı kabul edilmiştir. Çalışmada BBYRDÖ skorları ile perfüzyon indeksi ölçüm sonuçları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. BBYRDÖ skoru düşük olan hasta grubunun perfüzyon indeksi ölçüm sonuçları da anlamlı derecede düşük çıkmıştır. Hastaların yaşları ile perfüzyon indeksi ölçüm sonuçları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olmadığı fakat BBYRDÖ skorları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. BBYRDÖ skoru sonucuna göre çok riskli ve orta derece riskli olan hasta gurubunun (% 76,7) xii 61 yaş ve üzeri hastalar olduğu görülmektedir. Hastaların ventilasyon türü ile BBYRDÖ skorları ile perfüzyon indeksi ölçümleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu saptanmış olup, invaziv ve noninvaziv ventilasyon tedavisi alan hasta grubunun BBYRDÖ skoruna göre çok riskli oldukları ve perfüzyon indeksi ölçümlerinin düşük olduğu saptanmıştır. Her üç ölçüm gününde de perfüzyon indeksi ve BBYDÖ ile GKS skorları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Perfüzyon indeksi ölçüm sonucu düşük hasta grubunun düşük oranlarla, perfüzyon indeksi ölçüm sonucu normal olan hasta grubunun da yüksek oranlarla GKS’ye göre oryante olduğu, BBYRDÖ skoruna göre basınç yarası riski olmayan hasta grubunun yüksek oranlarla, BBYRDÖ skoruna göre çok riskli hasta grubunun da düşük oranlarla GKS’ye göre oryante olduğu saptanmıştır. Hastaların Apache II puanı ile BBYRDÖ skoru arasında istatistiksel olarak anlamlı ve negatif yönlü orta düzeyde ilişki olduğu; BBYRDÖ puanı azaldıkça Apache II puanı attığı saptanmıştır. Yine aynı şekilde Apache II puanı ile perfüzyon indeksi arasında istatistiksel olarak anlamlı ve negatif yönlü zayıf düzeyde bir ilişki olduğu; Perfüzyon indeksi ölçüm sonucu yükseldikçe Apache II puanının düştüğü saptanmıştır. Vital parametreler, laboratuvar bulguları, beslenme türü ve riski, uygulanan medikal tedavi ile BBYRDÖ skorları ve perfüzyon indeksi ölçüm sonuçları arasında istatistiksel bir ilişki saptanmamıştır. Araştırmamızda BBYRDÖ ile Perfüzyon indeksi arasında bir ilişki olduğu ve yoğun bakım uygulamalarında rutin takipte Basınç Yaralarını öngörmede kullanılabilir olduğu bulunmuştur.