1. Earsiv@Adu
  2. Tez
  3. Yüksek Lisans
Please use this identifier to cite or link to this item: http://hdl.handle.net/11607/3533
Full metadata record
DC FieldValueLanguage
dc.contributor.advisorKILIÇALP KILINÇ, Dide-
dc.contributor.authorBaşakcı, Büşra-
dc.date.accessioned2019-03-11T10:32:43Z-
dc.date.available2019-03-11T10:32:43Z-
dc.date.issued2019-
dc.date.submitted2019-01-04-
dc.identifier.urihttp://hdl.handle.net/11607/3533-
dc.description.abstractÖZET FAZLA KİLOLU VE OBEZ ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ ÜZERİNDE BİR ÇALIŞMA: WHATSAPP MESAJLARIYLA ZENGİNLEŞTİRİLMİŞ TRANSTEORETİK TABANLI AĞIRLIK YÖNETİMİ Başakcı B. AydınAdnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Aydın, 2019. Fazla kiloluluk ve obezite her gün artmakta olan sosyolojik, psikolojik birçok sorunu da beraberinde getiren ciddi bir hastalıktır. Fazla kilolu (BKİ: 25-29,9 kg/m²) ve obez (BKİ ≥ 30 kg/m²) bireylere uygulanan ağırlık yönetiminde sıkça karşılaşılan sorunlardan biri bireyin sağlıklı davranış geliştirememesidir. Bir anda birçok kısıtlamayla karşı karşıya kalan birey uygulanan tedaviyi yarıda bırakabilmektedir. Transteoretik Model (TTM); sağlıksız bir davranıştan sağlıklı davranışa geçişteki aşamaları göstermekte ve bu aşamalara uygun eğitim ve hedeflerin verilmesi gerekliliğini ele almaktadır. Bu doğrultuda sigara, alkol ve ilaç bağımlılıkları; güneş koruyucuları kullanımı, tıbbi uyum, stres yönetimi, egzersiz alışkanlığının kazanımı; aşırı yeme ve ağırlık kontrolü gibi çok çeşitli alanlarda sağlıklı davranışın kazandırılmasına yönelik başarı ile kullanılmıştır. Ülkemizde TTM’in bireyselleştirilmiş olarak ağırlık yönetimine etkisini inceleyen bir çalışma bulunmamaktadır. Amaç; TTM’in değişim aşamalarına uygun hazırlanmış, WhatsApp mesajlarıyla motive edilen bireyin bireyselleştirilmiş ağırlık yönetiminin rutin olarak uygulanan ağırlık yönetimi ile BKİ, beslenme davranışı ve fiziksel aktivite bileşenlerine göre kıyaslanmasıdır. Yöntem; Araştırma 1 Ocak 2018-5 Ağustos 2018 tarihleri arası Aydın Adnan Menderes Üniversitesi’nde, 47 üniversite öğrencisi üzerinde yapılmıştır. Öğrenciler Kontrol (diyet, egzersiz ve küçük davranışsal değişim tavsiyeleri), 1. Müdahale (diyet, egzersiz ve küçük davranışsal değişim tavsiyeleri+TTM rehber kitap) ve 2. Müdahale (diyet, egzersiz ve küçük davranışsal değişim tavsiyeleri+TTM rehber kitap+ TTM WhatsApp mesajları) olmak üzere randomize olarak 3 gruba ayrılmıştır. Bireyler 12 hafta boyunca izlenmiştir. Bulgular; Tüm gruplarda başlangıç ve 12 hafta sonunda BKİ (kg/m²), fiziksel aktivite (dak/hafta), yağ (g), doymuş yağ asidi (DYA) (g), tekli doymuş yağ aasidi (TDYA) (g) tüketim miktarlarındaki değişim istatistiksel olarak anlamlıdır. Değişimlerdeki miktarlar gruplar arası kıyaslandığında fiziksel aktivite (dak/hafta), yağ (g), DYA (g), TDYA (g) için fark yoktur (p=0,002). Fakat BKİ değişim miktarlarının gruplar arasındaki farkı istatistiksel olarak anlamlıdır (sırasıyla; p=0,003, p=0,013). Kontrol grubunun 1. Müdahale ve 2. Müdahale grupları arasında çalışma başında ve 12 hafta sonunda BKİ değişimleri incelendiğinde anlamlı fark bulunmuştur (sırasıyla p=0,003, p=0,013). Fakat müdahale grupları arasında anlamlı bir fark yoktur (p=0,802). Sebze-meyve tüketim miktarı çalışma başlangıcı ve 12 hafta sonunda 1. Müdahale ve 2. Müdahale gruplarında anlamlı düzeyde değişmiştir (sırasıyla; p=0,035, p=0,005). Sebze-meyve değişimindeki miktarlar gruplar arası kıyaslandığında kontrol grubu ile 2. Müdahale grubu arasında anlamlı bir fark bulunmuştur (0,006). Sonuç; Hızlı yaşam tarzının yemek yeme hızını ve zaman yetersizliği nedeniyle öğün atlama durumunu, katılımcıların duygu durumunun beslenme durumuna etkisine bakıldığında %87,2’sinin duygu durumunun beslenme düzenini etkilediği, başlangıç ve 12 hafta sonunda hem kontrol hem de müdahale gruplarında BKİ’nin istatiksel olarak anlamlı düzeyde azaldığı, grupiçi başlangıç ve 12 hafta sonundaki fiziksel aktivite süresi değişimine bakıldığında fiziksel aktivite süresindeki artış tüm gruplarda istatistiksel olarak anlamlı olduğu bulunmuştur. Fiziksel aktivite ölçeğinin alt boyutu olan “davranışsal inançlardaki” değişimin başlangıç ve 12 hafta sonunda kontrol ve 2. müdahale grubu arasındaki farkı istatistiksel olarak anlamlı, bireylerin tükettikleri besin grupları çalışma başlangıcı ve 12 hafta sonunda incelendiğinde tüm gruplardaki bireylerin şekerli besin (g) ve yağ (g) tüketim miktarında anlamlı düzeyde azalma olduğu görülmüştür. Bunun yanında kontrol grubundaki bireylerin ekmek grubu (g) ve alkolsüz içecekler (ml) tüketim miktarının da anlamlı düzeyde azaldığı görülmüştür. Müdahale gruplarındaki bireylerin çalışma başlangıcı ve 12 hafta sonraki tüketim durumları gruplar arası incelendiğinde sebze-meyve grubundaki (g) besinlerin tüketimi anlamlı derecede artmıştır. TTM’in değişim aşamalarına uygun daha fazla sayıda WhatsApp mesajları geliştirilerek bir uygulama yapılabileceği, e-sağlık uygulamalarına eklenerek obezite için riskli gruplara belli periyodlarla gönderilebileceği böylece riskli grupların ağırlık kaybına yönelik motivasyonlarının arttırılabileceği önerilebilir.tr_TR
dc.description.tableofcontentsİÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY SAYFASI i TEŞEKKÜR ii İÇİNDEKİLER iii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ x ŞEKİLLER DİZİNİ xi RESİMLER DİZİNİ xii TABLOLAR DİZİNİ xiii ÖZET xvii ABSTRACT xx 1. GİRİŞ 1 1.1. Problemin Tanımı ve Önemi 1 1.2. Araştırmanın Amacı 3 1.2.1. Çalıştırmanın Birincil Amacı 3 1.2.2. Çalışmanın İkincil Amacı 3 1.3. Araştırma Soruları 3 2. GENEL BİLGİLER 4 2.1. Obezitenin Tanımı ve Genel Özellikleri 4 2.2. Dünya ve Türkiye’de Obezite 5 2.3. Obezitenin Komplikasyonları 8 2.4. Obezite Tedavisi 9 2.4.1. Obezitenin Diyet Tedavisi 10 2.4.2. Obezitenin Egzersiz Tedavisi 13 2.4.3. Obezitenin Davranışsal Tedavisi 15 2.4.4. Obezitenin İlaç Tedavisi 16 2.4.5. Obezitenin Cerrahi Tedavisi 18 2.5. Transteoretik Model 20 2.5.1. Değişim Aşamaları 22 2.5.1.1. Düşünmeme aşaması 23 2.5.1.2. Düşünme aşaması 23 2.5.1.3. Hazırlık aşaması 24 2.5.1.4. Hareket aşaması 24 2.5.1.5. Sürdürme Aşaması 25 2.5.2. Değişim Süreçleri 25 2.5.2.1. Bilinci arttırma 26 2.5.2.2. Duygusal uyarılma 26 2.5.2.3. Kendini yeniden değerlendirme 26 2.5.2.4. Çevreyi yeniden değerlendirme 26 2.5.2.5. Sosyal özgürleşme - çevresel fırsatlar 27 2.5.2.6. Destekleyici ilişkiler 27 2.5.2.7. Karşıt koşullanma (yerine koyma) 27 2.5.2.8. Uyaran kontrolü 27 2.5.2.9. Pekiştirme (ödüllendirme) 27 2.5.2.10. Kendisi ile anlaşma 28 2.5.3. Karar Alma 28 2.5.4. Öz-etkililik 28 2.6. Transteoretik Modelin Sağlıkta Kullanımı 29 3. MATERYAL VE METOD 30 3.1. Araştırmanın Türü 30 3.2. Araştırmanın Yapıldığı Yer ve Zaman 31 3.3. Araştırmanın Evreni ve Örneklemi 31 3.4.1. Çalışmaya Alınma Kriterleri 33 3.4.2. Çalışmaya Alınmama Kriterleri 33 3.4.3. Çalışmadan Çıkarılma Kriterleri ve Bu Durumda Yapılacak Uygulamalar 33 3.5. Veri Toplama Araçları ve Yöntemleri 33 3.5.1. Antropometrik Ölçümler 34 3.5.2. Kişi Tanı Formu (Ek I) 35 3.5.3. Besin Tüketim Sıklığı Formu (Ek II) 35 3.5.4. Besin Tüketim Kaydı Formu (Ek III) 35 3.5.5. Fiziksel Aktivite Ölçeği (Ek IV) 36 3.5.6. Fiziksel Aktivite Geçmiş Davranış Formu (Ek V) 37 3.5.7. Beslenme Değişim Süreçleri Ölçeği (Ek VI) 37 3.5.8. Davranış Değişim Aşaması Tanılama Formu (Ek VII) 38 3.6. Müdahale Araçlarının Hazırlanması 41 3.7. Ağırlık Yönetiminde TTM Değişim Aşamaları Temelli Bireysel Danışmanlık Programı 42 3.7.1. TTM Değişim Aşaması Temelli Bireysel Danışmanlık Programına Alınan Bireylerin Değişimin Hangi Aşamasında Olduğunun Belirlenmesi 43 3.7.2. Değişim Aşaması Temelli Bireysel Danışmanlık Programının Uygulanması 44 3.8. Ağırlık Yönetiminde TTM Değişim Aşamaları Temelli Hazırlanan WhatsApp Mesajlarının Gönderilmesi 48 3.9. Araştırmanın Bağımlı-Bağımsız Değişkenleri 48 3.9.1. Araştırmanın Bağımsız Değişkenleri 48 3.9.2.Araştırmanın Bağımlı Değişkenleri 48 3.10. Verilerin Değerlendirilmesi 49 3.11. Süre ve Olanaklar 49 3.12. Araştırmanın Etik Boyutu 49 4. BULGULAR 50 4.1. Çalışmaya Katılan Üniversite Öğrencilerinin Demografik Özellikleri 50 4.2. Çalışmada Yer Alan Öğrencilerin Çalışma Öncesindeki Genel Yaşam Alışkanlıkları 50 4.3. Öğrencilerin Çalışma Öncesinde Genel Beslenme Alışkanlıkları 52 4.3.1. Öğrencilerin Genel Öğün Düzenleri 52 4.3.2. Öğrencilerin Yemek Yeme Hızı ve Öğünleri Tüketim Yerleri 54 4.3.3. Bireylerin Su, Çay ve Kahve Tüketim Durumları 55 4.3.4. Bireylerin Duygu Durumunun Beslenme Alışkanlığına Etkisi 56 4.3.4.1. Bireylerin duygusal durumlarının beslenmelerine etkili olup olmadığı ile ilgili düşünceleri 56 4.3.4.2. Bireylerin duygusal durumlarına bağlı olarak iştah düzeylerinin değişme durumu 57 4.4. Bireylerin Daha Önce Zayıflama Diyeti Yapma Durumu, Diyet Sayısı ve Diyet Sırasında Ailenin Destek Olma Durumu 58 4.4.1. Bireylerin Daha Önce Zayıflama Diyeti Yapma Durumu 58 4.4.2. Daha Önce Diyet Yapmış Olan Bireylerin İlk Diyet Yaşları ve Diyet Yapma Sayıları ile Başlangıç BKİ’leri Arasındaki İlişki 60 4.5. Bireylerin Antropometrik Ölçümleri 60 4.5.1. Bireylerin Başlangıç ve 12 Hafta Sonundaki Ağırlık, BKİ’leri ve Bel/Kalça Oranı Değerleri 60 4.5.1.1. Kontrol grubundaki bireylerin başlangıç ve 12 hafta sonundaki ağırlık, BKİ’leri ve bel/kalça oranı değerleri 60 4.5.1.2. 1. Müdahale (rutin diyet tedavisinin yanında rehber kitap alan) grubundaki bireylerin başlangıç ve 12 hafta sonundaki ağırlık, BKİ’leri ve bel/kalça oranı değerleri 61 4.5.1.3. 2. Müdahale (rutin diyet tedavisinin yanında rehber kitap ve WhatsApp mesajları alan) grubundaki bireylerin başlangıç ve 12 hafta sonundaki ağırlık, BKİ’leri ve bel/kalça oranı değerleri 62 4.5.1.4. Bireylerin başlangıç ve 12 hafta sonundaki ağırlık, BKİ’leri ve bel/kalça oranı değerlerinin gruplar arası kıyaslaması 62 4.5.2. Bireylerin Başlangıç ve 12 Hafta Sonundaki Boyun, Bel ve Kalça Çevresi Ölçümleri 63 4.5.2.1. Kontrol grubundaki bireylerin başlangıç ve 12 hafta sonundaki boyun, bel ve kalça ölçümleri 63 4.5.2.2. 1. Müdahale grubundaki bireylerin başlangıç ve 12 hafta sonundaki boyun, bel ve kalça çevresi ölçümleri 64 4.5.2.3. 2. Müdahale Grubundaki Bireylerin Başlangıç ve 12 Hafta Sonundaki Boyun, Bel ve Kalça Çevresi Ölçümleri 65 4.5.2.4. Bireylerin Başlangıç ve 12 Hafta Sonundaki Boyun, Bel ve Kalça Çevresi Ölçümlerinin Gruplar Arası Kıyaslanması 65 4.6. Fiziksel Aktivite Değişimi 66 4.6.1. Kontrol Grubunun Başlangıç ve 12 Hafta Sonra Fiziksel Aktivite Değişimi 66 4.6.2. 1. Müdahale Grubunun Başlangıç ve 12 Hafta Sonra Fiziksel Aktivite Değişimi 67 4.6.3. 2. Müdahale Grubunun Başlangıç ve 12 Hafta Sonra Fiziksel Aktivite Değişimi 67 4.6.4. Başlangıç ve 12 Hafta Sonra Fiziksel Aktivite Değişiminin Gruplar Arası Karşılaştırılması 67 4.7. Uygulanan Ölçeklerin Değerlendirmesi 68 4.7.1. Bireylerin Başlangıcında ve 12 Hafta Sonunda Ölçülen Fiziksel Aktivite Formu Puanlarının Tanımlayıcı İstatistikleri 68 4.7.2. Fiziksel Aktivite Geçmiş Davranış Formu 69 4.7.2.1. Bireylerin başlangıcında ve 12 hafta sonunda fiziksel aktif olma durumlarına göre dağılımı 69 4.7.2.2. Bireylerin çalışma başlangıcında ve 12 hafta sonunda fiziksel aktivite geçmiş davranış formu puanlarının tanımlayıcı istatistikleri 70 4.7.3. Beslenme Değişim Süreçleri Ölçeği 70 4.7.3.1. Bireylerin çalışma başlangıcındaki beslenme değişim süreçleri ölçeğinin puanlarının tanımlayıcı istatistikleri 70 4.7.3.2. Beslenme değişim süreçleri ölçeğinin alt boyutları ile BKİ değişiminin karşılaştırılması 71 4.8. Bireylerin Başlangıçta ve 12 Haftanın Sonunda Besin Tüketimi 72 4.8.1. Bireylerin Başlangıçta ve 12 Haftanın Sonunda Günlük Diyetle Aldıkları Enerji ve Besin Ögeleri 72 4.8.1.1. Kontrol grubundaki bireylerin başlangıçta ve 12 haftanın sonunda günlük diyetle aldıkları enerji ve besin ögeleri 72 4.8.1.2. 1. Müdahale grubundaki bireylerin başlangıçta ve 12 haftanın sonunda günlük diyetle aldıkları enerji ve besin ögeleri 74 4.8.1.3. 2. Müdahale grubundaki bireylerin başlangıçta ve 12 haftanın sonunda günlük diyetle aldıkları enerji ve besin ögeleri 76 4.8.1.4. Bireylerin başlangıçta ve 12 haftanın sonunda günlük diyetle aldıkları enerji ve besin ögelerinin gruplar arası karşılaştırması 78 4.8.2. Bireylerin Başlangıçta ve 12 Haftanın Sonunda Günlük Diyetle Aldıkları Besin Grupları 79 4.8.2.1. Kontrol grubundaki bireylerin başlangıçta ve 12 haftanın sonunda günlük diyetle aldıkları besin grupları 79 4.8.2.2. 1. Müdahale grubundaki bireylerin başlangıçta ve 12 haftanın sonunda günlük diyetle aldıkları besin grupları 80 4.8.2.3. 2. Müdahale grubundaki bireylerin başlangıçta ve 12 haftanın sonunda günlük diyetle aldıkları besin grupları 81 4.8.2.4. Bireylerin başlangıçta ve 12 haftanın sonunda günlük diyetle aldıkları besin gruplarının çalışma grupları arası karşılaştırılması 82 4.8.3. Bireylerin Başlangıçta ve 12 Haftanın Sonunda Tükettikleri Ekmek Çeşidine Göre Dağılım 84 4.8.3.1. Kontrol grubundaki bireylerin başlangıçta ve 12 haftanın sonunda tükettikleri ekmek çeşidine göre dağılım 84 4.8.3.2. 1. Müdahale grubundaki bireylerin başlangıçta ve 12 haftanın sonunda tükettikleri ekmek çeşidine göre dağılım 84 4.8.3.3. 2. Müdahale grubundaki bireylerin başlangıçta ve 12 haftanın sonunda tükettikleri ekmek çeşidine göre dağılım 85 4.8.3.4. Bireylerin başlangıçta ve 12 haftanın sonunda tükettikleri ekmek çeşidine göre dağılımın gruplar arası kıyaslaması 85 4.8.4. Bireylerin Başlangıçta ve 12 Haftanın Sonunda Tükettikleri Katı-Sıvı Yağ Dağılımı 86 4.8.4.1. Kontrol grubundaki bireylerin başlangıçta ve 12 haftanın sonunda tükettikleri katı-sıvı yağ dağılımı 86 4.8.4.2. 1. Müdahale grubundaki bireylerin başlangıçta ve 12 haftanın sonunda tükettikleri katı-sıvı yağ dağılımı 87 4.8.4.3. 2. Müdahale grubundaki bireylerin başlangıçta ve 12 haftanın sonunda tükettikleri katı-sıvı yağ dağılımı 87 4.8.4.4. Bireylerin başlangıçta ve 12 haftanın sonunda tükettikleri katı-sıvı yağ dağılımının gruplar arası kıyaslanması 88 4.8.5. Bireylerin Başlangıçta ve 12 Haftanın Sonunda Tükettikleri Şekerli Besinler Dağılımı 89 4.8.5.1. Kontrol grubundaki bireylerin başlangıçta ve 12 haftanın sonunda tükettikleri şekerli besinler dağılımı 89 4.8.5.2. 1. Müdahale grubundaki bireylerin başlangıçta ve 12 haftanın sonunda tükettikleri şekerli besinler dağılımı 89 4.8.5.3. 2. Müdahale grubundaki bireylerin başlangıçta ve 12 haftanın sonunda tükettikleri şekerli besinler dağılımı 90 4.8.5.4. Bireylerin başlangıçta ve 12 haftanın sonunda tükettikleri şekerli besinler dağılımının gruplar arası kıyaslanması 90 4.8.6. Bireylerin Başlangıçta ve 12 Haftanın Sonunda Tükettikleri Tatlı ve Şeker Dağılımı 91 4.8.6.1. Kontrol grubundaki bireylerin başlangıçta ve 12 haftanın sonunda tükettikleri tatlı ve şeker dağılımı 91 4.8.6.2. 1. Müdahale grubundaki bireylerin başlangıçta ve 12 haftanın sonunda tükettikleri tatlı ve şeker dağılımı 92 4.8.6.3. 2. Müdahale grubundaki bireylerin başlangıçta ve 12 haftanın sonunda tükettikleri tatlı ve şeker dağılımı 93 4.8.6.4. Bireylerin başlangıçta ve 12 haftanın sonunda tükettikleri tatlı ve şeker dağılımının gruplar arası kıyaslaması 94 5. TARTIŞMA 96 5.1. Çalışmaya Katılan Bireylere Yönelik Genel Özellikler 97 5.2. Öğrencilerin Genel Beslenme Alışkanlıkları 101 5.3. Duygu Durumunun Beslenmeye Etkisi 103 5.4. Diyet Öyküsü 104 5.5. BKİ 105 5.6. Fiziksel Aktivite 106 5.7. Besin Tüketimi 107 5.7.1. Besin Ögeleri ve Besin Grupları 107 5.7.2. Sebze ve Meyve Tüketimi 109 5.7.3. Yağ Tüketimi 110 5.8. Çalışmanın Güçlü Yönleri ve Sınırlılıkları 112 6. SONUÇ VE ÖNERİLER 114 KAYNAKLAR 116 EKLER 131 ÖZGEÇMİŞ 150tr_TR
dc.language.isoturtr_TR
dc.publisherAdnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beslenme Ve Diyetetiktr_TR
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/embargoedAccesstr_TR
dc.subjectObezite, Obezite Tedavisi, Davranış Terapisi, Transteoretik Modeltr_TR
dc.titleFAZLA KİLOLU VE OBEZ ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ ÜZERİNDE BİR ÇALIŞMA: WHATSAPP MESAJLARIYLA ZENGİNLEŞTİRİLMİŞ TRANSTEORETİK MODEL TABANLI AĞIRLIK YÖNETİMİtr_TR
dc.typemasterThesistr_TR
dc.contributor.departmentAdnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beslenme Ve Diyetetiktr_TR
Appears in Collections:Yüksek Lisans

Files in This Item:
File Description SizeFormat 
büşra başakcı.docx2.19 MBMicrosoft Word XMLView/Open
Show simple item record


Items in DSpace are protected by copyright, with all rights reserved, unless otherwise indicated.