[Pdf dosyası] Aydın ilinde yetiştirilen "Yamalak Sarısı" mahalli zeytin çeşidinin fenotipik özelliklerinin tanımlanması

Abstract

Bu çalısma, 2004-2005 yılları arasında Aydın ili Kuyucak ilçesi Yamalak Kasabasında Yamalak Sarısı zeytin çesidi üzerinde yürütülmüstür. Çalısma ile Yamalak Sarısı zeytin çesidinin kimlik bilgileri, morfolojik ve fiziksel özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıstır. Çesidin tanımlanmasında, Uluslararası Zeytinyagı Konseyi tarafından hazırlanan ve diger zeytinci ülkeler tarafından da kullanılan “World Catalogue of Olive Varieties, 2000” deki tanımlama kriterleri esas alınmıstır. Bu amaçla, çesidin kimlik bilgileri, morfolojik özelliklerinden; agaç özellikleri, yaprak özellikleri, çiçek somagı özellikleri, meyve özellikleri, çekirdek özellikleri, fizyolojik özelliklerinden; verimlilik durumu, periyodisite durumu, yag randımanı, etin çekirdekten ayrılma durumu, köklenme kapasitesi, çiçeklenme dönemi, döllenme durumu, meyve olum dönemi, biotik ve abiyotik sartlara duyarlılıgı gibi kriterler ayrıntılı olarak incelenmistir. Yamalak Sarısı zeytin çesidi, yetistiriciligi yapılan yörelerde Yamalak Kabası, Kaba, Kabaagaç isimleri ile de adlandırılmakta ve yesil sofralık olarak degerlendirilmektedir. Çesit, gelisme kuvveti açısından kuvvetli, tacı yayvan yapıda, taç yogunlugu orta düzeydedir. Yapragının uzun ve mızrak seklinde oldugu belirlenmistir. Çesidin çiçek somakları kısa, bir somaktaki çiçek sayısı bakımından da ortalama 14.46 adet ile az grubunda yer aldıgı saptanmıstır. Çesit meyve agırlıgı bakımından 8.27 g la çok iri grubunda yer almıstır. Çekirdek agırlıgı açısından 1.20 g la çok iri grubunda yer alırken, çekirdeginin de uç kısmında igne bulunmadıgı belirlenmistir. Yamalak Sarısı çesidi verimlilik açısından var yılı-yok yılı dikkate alınarak agaç basına 59.08 kg ile yüksek grubunda yer almıstır. Yag içeriginin yas numunede % 17.45 ile düsük grubunda yer aldıgı, meyve etinin de çekirdekten ayrılmasının kolay oldugu saptanmıstır. Çelik köklenme kapasitesinin % 45 lere kadar ulastıgı belirlenmistir. Erken dönemde çiçeklenen çesidin döllenme biyolojisi açısından kısmen kendine uyusur ve meyve olum döneminin ise erken oldugu belirlenmistir.

This study was carried out on Yamalak Sarısı, local cultivar of Kuyucak town in Aydın province in the years of 2004-2005. It was aimed to determine the identity information and morphological and physiological characteristics of the cultivar by this study . The criteria included in “World Catalogue of Olive Varieties 2000”, prepared by International Olive Oil Council (IOOC), that is used by the other olive growing countries, were taken into consideration in charecterizing the cultivar. With this aim, identity information; morphological characteristics relating to tree, leaf, infloresence, fruit and stone characteristics, such as productivity, alternate bearing, oil yield, separation of flesh from stone, rooting capacity, blossomming period, fertilization biology, fruit ripening period and sensitivity against biotic and abiotic conditions have been investigated in detail. Yamalak Sarısı is also called as “Yamalak Kabası”, “Kaba” and “Kaba agaç” in its growing area and utilized for green table olive processing. It has a strong growth habit and spreading canopy with medium dense. It has long and lanceolate shaped leaves. Its inflorosence is short and the number of flowers per inflorosence 14.46 on average so it enters into the group with low amount of flowers . The cultivar is included into the very high group with fruit weight of 8.27 g and there isn’t any point on the tip of ıts stone. Yamalak Sarısı has 59.08 kg fruit production as the average of “on” and “off” years and takes its place in the high productive group. It is within low oily group with 17.45% oil rate based on fresh sample. Its rooting capacity reaches upto 45%. It has been determined that Yamalak Sarısı was a partially self-compatible cultivar. Its blossomming and fruit ripening have occurred in the early seasons.