Kütüphanelerden ödünç alınan kitapların talep fonksiyonunun incelenmesi (Aydın ve Nazilli örneği)

Abstract

Halk kütüphaneleri cins, yaş, ırk, milliyet, din, dil, eğitim, kültür, sosyo-ekonomik düzey ve politik fark gözetmeksizin, kültür ve bilgiyi ücretsiz olarak insanların faydalanmasına olanak sağlayan, toplumla bütünleşerek, toplumun ekonomik, sosyal, eğitsel, kültürel ve teknik alanda kalkınmasına yardımcı olan demokratik kuruluşlardır. Bilgi çağı, bilgi toplumu gibi terimlerin sıkça kullanıldığı bu çağda, bilginin paylaşımı ve toplumdaki bireylere arzu edilen yaygınlıkta, eşitlikte ve nitelikte ulaştırılması söz konusu ise; eğitim, kültür ve bilgi aktarımında bir demokratik kuruluş olarak tanımlanan halk kütüphanelerinin günümüzde haklı yerini alması zorunluluk haline gelmiştir. Çağdaş anlamda halk kütüphanelerinin ortaya çıkışı Sanayi Devrimi ile 1850'lerde ngiltere'de olmuştur. Toplumdaki ahlaksal bozuklukların engellenmesi, boş zamanların değerlendirilmesi ve çalışan sınıfların kendilerini geliştirebilmelerine katkıda bulunulması halk kütüphanelerinin kuruluş nedenler arasındadır. Ülkemizde ise kütüphanecilik kavramının çok eskilere dayanmasına rağmen halk kütüphanesi Cumhuriyet'ten sonra işlevsel olarak ele alınmıştır. Kütüphaneler okuyucu ve araştırmacılarına hizmet vermek için var olan kuruluşlardır. Bu yüzden kütüphane gerek donanımı gerekse personeliyle okuyucuları kütüphaneye çekebilecek kapasitede olmalıdır. Toplumdaki bireylerin kolayca ulaşabilecekleri, hizmetlerinden en rahat ve kolay biçimde yararlanabilecekleri, kendilerini evlerinin atmosferi içinde hissedebilecekleri, geleni bunaltmayan, çağıran ve çeken bir hizmet yeri, yararlanacakların ilgi, istek ve ihtiyaçlarına cevap verebilecek nitelik ve nicelikte, sürekli olarak yenilenen bir koleksiyon ve güncel tutulan bir materyal kapasitesi; kütüphanenin teknik hizmetlerini en iyi şekilde devam ettiren, okuyucularla olan hizmet ilişkilerini güler yüzle ve başarı ile gerçekleştiren, insanları ve mesleğini seven kişilerden oluşan personeli, hizmetlerin başarılı olarak sürdürülmesini destekleyecek yeterlilikte bir bütçesi; kütüphanenin başarılı hizmet sunması ve hizmetini yaygınlaştırmasını olumlu yönde etkileyecek, kütüphaneden yararlanmayı özendirecek başlıca etmenlerdir. Halk kütüphaneleri kendilerini oluşturan toplumun özelliklerini yansıtır. Dünyadaki gelişmiş ülkelerde bulunan halk kütüphaneleri, diğer kamu kuruluşları gibi toplumda hak ettiği yeri almıştır. Artık Türkiye'de de halk kütüphanelerine olan ihtiyacın farkına varılmıştır. Toplumun bilgilenmesinde bir kültür merkezi olarak kabul edilen halk kütüphanelerinin öneminin ve hizmetlerinin kalitesinin artırılması amacıyla ciddi boyutta çalışmalar yapılmaya başlanmıştır. Bunun için; kütüphanelerinin çok sınırlı olan mali kaynakları artırılmaya çalışılmış, binalar okuyucunun ilgisini çekecek şekilde yeniden yapılandırılmış, sadece okuma salonları olan binalar yerine insanların sohbet edebilecekleri, bilgi paylaşımlarında bulunabilecekleri ve çeşitli sanatsal faaliyetlerde bulunabilecekleri bir bilim merkezi haline getirilmeye çalışılmış, okuyucuların elektronik ortamdan faydalanabilmeleri için kütüphanelerde bilgisayar donanımları sağlanmış, çağın teknolojik özelliklerine uygun olarak kütüphane materyallerini zenginleştirme yoluna gidilmiş ve kütüphanede yol gösterici olan memurların özellikle kütüphanecilik alanında eğitim görmüş bireyler arasından seçilmiş olması bilincine varılmıştır. Bu çalışmada Aydın li'nin ve nüfusunun ve buna bağlı olarak kütüphane talebinin diğer ilçelere oranla daha yoğun olduğu Nazilli lçe'sinin halk kütüphaneleri nitelik ve kayıtlı üye sayısı bakımından incelenerek, kütüphaneye gelen bireylerin talep fonksiyonu oluşturulmaya çalışılmıştır. Talep fonksiyonunda; gelir, yaş ortalaması ve uzaklık değişkenler olarak belirlenmiştir. Talebin, yaş ortalaması ve uzaklıkla ters orantılı, gelirle doğru orantılı olduğu sonucuna varılmıştır. Bireylerin gelirlerinin artışıyla kütüphaneye olan talep artarken, yaş ortalamasının yüksek olması ve uzaklık kütüphane talebini azalttığı gözlenmiştir.

Without segregation of gender, age, race, religion, language, education, culture, socioeconomic level and political status, public libraries are democratically institutions which became united with the community and the assists the communities economical, social, educational, cultural and technical developments. The terms like science era and science community which are used frequently in our period and if the knowledge sharing and the transportation of equally, qualified and required widespread to the individuals in the community is in question , nowadays the public libraries are obliged to become a right place as a democratically education, culture and science transfer institution. In modern meaning the appearing of public libraries occurs with the industrial revolution in the 1850 in England. The prevention of ethnical collapse in the community, to utilize the waste time and to improving the working staff are some of the reason of foundation public libraries. Although the library concept in our country is very old the public libraries has become a functional meaning after the foundation of the republic. Libraries are institutions which are existing for readers and assisting for their researching. Therefore to attract the readers, libraries should have the capacity whether with its equipment or staff. The main criteria of libraries are that the individuals in the community should easily reach it, should get a comfortable and easy service, and should feel like in their own home. It should be an attractive service place which will answer the visitors interest, requirements and necessity with in quality, continuously renewed collection and current material. The staff in the library should serve the readers with smiley face and with success, the staff should be chosen from humanist person who loves their work. Also the library should have enough budgets to continue its service successfully. These matters will improve the service success and the extension in a positive way. Public libraries are reflecting the features of the community who was formed it. The public libraries in developed countries on the world get the deserved place in community like other public institutions. Now in Turkey the necessity of public libraries became aware. The importance and the development of service quality of public libraries, which are accepted as cultural centers for the society?s communication, in this regard a serious operation for developing has been began. It is worked on the increase for the limited exchequer for libraries; the buildings were renewed to attract the readers, the halls which were used only for reading were tried to changed to places for chatting, knowledge sharing and art activities. The libraries were equipped with computers for readers utility, modern technological library materials were placed and the staff were chosen especially from persons who get the graduation for library service. The population of province Aydin and in connection to library demand of Nazilli library according the quality and members numbers which denser compared to other districts has been examined. So the work of demand function has been generated. As for demand function variable income, age average and distance are determined. At the result it can be declared that the demand belong an inverse proportion according age average and distance and right proportion according the income. It was observed that the demand to libraries are growing with the increasing of individuals income, with the high age average and long distance to the library the demand to libraries has decreased the interest.