Aferez Donörlerinin Afereze Yönelik Bilgi ve Tutumlarının İncelenmesi

Abstract

Bu araştırma, aferez kan bağışında bulunan donörlerin afereze yönelik bilgi ve tutumlarını belirlemek amacıyla, aferez kan bağışı için donör olarak kabul edilen 182 donörle, analitik-kesitsel tipte yapılmıştır. Veriler, literatüre dayanarak hazırlanan, uzman görüşü ve ön uygulamayla son şekli verilen “Yapılandırılmış Soru Formuyla” toplanmıştır. Dört bölümden oluşan form, donörlerin sözlü onamları alındıktan sonra, ilk üç bölümü aferez işlemi sırasında, yüz-yüze görüşme tekniğiyle, son bölüm işlemden sonra donörler tarafından doldurulmuştur. Verilerin değerlendirilmesinde, tanımlayıcı istatistikler, Mann Whitney U, Kruskal-Wallis, One-way Anova testi kullanılmış, p<0,05 düzeyi anlamlı kabul edilmiştir. Afereze yönelik bilgi düzeylerini belirlemek amacıyla, sorulan soruların doğru yanıtlarına “1 puan”, yanlış+bilmiyorum yanıtlarına “0 puan” verilmiş ve soruların kuder-richardson 20 güvenirlik değeri=0,782 bulunmuştur. Afereze yönelik tutum sorularına (14 soru) faktör analizi yapılmış, özdeğeri 1'den büyük, “Faktör 1: aferez kan bağışının önemi (α=0,906)” ve “Faktör 2: aferez kan bağışının etkileri (α=0,648)” olarak adlandırılan 2 faktör bulunmuştur. Katılımcıların yaş ortalamasının 34.8±10.4 olduğu, %94’ünün erkek, %67,6’sının evli, %36,8’inin üniversite-üstü eğitim düzeyinde olduğu ve çoğunluğunun daha önce kan bağışında bulunduğu (%84,6) saptanmıştır. Katılımcıların afereze yönelik toplam bilgi puanlarının ortalama düzeyde olduğu (55±15.2) saptanmıştır. Devlet memuru ve üniversite-üstü eğitim alanların afereze yönelik bilgi puanlarının daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Katılımcıların “aferez kan bağışının önemi” ve “aferez kan bağışının etkileri” konusunda olumlu tutuma sahip olduğu belirlenmiştir. Kadınların, bekârların, 18-33 yaş grubunda olanların, devlet memurlarının, üniversite-üstü eğitim alanların, aferez kan bağışı konusunda bilgilendirilenlerin, ilk kez ve tanımadığı kişiye bağışta bulunanların aferez kan bağışının önemine yönelik olumlu tutuma (p<0,05) sahip olduğu saptanmıştır. Sonuç olarak, katılımcıların aferez kan bağışı konusunda bilgi düzeylerinin ortalama seviyede olduğu; aferez kan bağışının etkilerinden ziyade, aferez kan bağışının önemine yönelik tutumlarının daha olumlu olduğu görülmektedir. Donörlerin, işlem öncesinde aferez kan bağışı ve önemi konusunda bilgilendirilmesi, alıcının enfeksiyon bulaş riskini azaltması ve donörlerin tutumlarını olumlu yöne kaydırması açısından önerilmektedir.