Aydın'da “endişeli modernler” üzerine sosyolojik bir inceleme

Abstract

Sınıf tartışması, sınıfların kendilerini var ettikleri toplumsal, siyasal ve kültürel bağlamdan bağımsız ele alınamaz. Bu anlamda, Batı modernleşmesi içinde orta sınıflar, ekonomik ağları kullanma, kendini yeniden-üretme ve meritokratik ideolojiler ekseninde ele alınırken, Türkiye‟de orta sınıflar bunlara ilaveten ve Batı‟daki tartışmalardan farklı olarak ideolojik ve siyasi değerler çatışması içinde ön plana çıkmaktadır. Türkiye‟de ekonominin ve bürokrasinin genişlemesine paralel orta sınıfların ekonomi, kültür ve siyasal alanda görünürlükleri ve ağırlıkları da artmıştır. Daha öncesinde, büyük oranda devlet ve devletin ideolojisi ile eklemlenen orta sınıflar, 1980 sonrasında siyasal ve ekonomik dönüşümlerin sonucunda modern eğitim kurumlarının yaygınlaşmasıyla birlikte, muhafazakar İslami değerleriyle profesyonel orta sınıf kategorisine dahil olmaya başlayan yeni bir grubun ortaya çıkmasıyla farklı bir görünüme sahip olmuştur. Bu durum özellikle çok partili döneme geçişle birlikte ortaya çıkan siyasal rekabet içinde “çağdaşlık” ve “gericilik” üzerinden kurulan çatışmanın, 1990‟lar ve 2000‟li yıllarda laik-İslamcı eksenli bir çatışmaya dönüşmesiyle daha da derinleşmiştir. Türkiye‟deki siyasal çatışmanın merkezinde, orta-sınıfların ideolojik olarak ayrışmış farklı katmanları arasında yaşanan bir iktidar mücadelesi yer almaktadır. Bu çatışma merkezi konumlarını kaybeden orta sınıflarla, eskiden beri “gerici” olarak nitelendirilen muhafazakar yeni İslami orta sınıflar arasında yaşanmaktadır. Bu çalışmada, „periferileşme‟ sürecini yaşayan laik orta sınıfların endişeleri, Aydın orta sınıflarının endişeleri algılama biçimleri kendi öznel değerlendirmeleri üzerinden analiz edilecektir.

Debate on classes cannot be understood independently from their social, political and cultural context where the classes are located. In this sense, while middle classes in Western societies are examined by looking at economic positions, reproduction strategies and meritocratic ideologies, the middle classes in Turkey are at the forefront in terms of ideological conflicts and political values. Parallel to the expansion of the economy and bureaucracy in Turkey, the visibility and weight of the middle classes in the economic, cultural and political arena has also increased. Earlier, the middle classes, largely articulated by state and its ideology had a different appearance after the emergence of a new group that began to be incorporated into the professional middle class category with conservative Islamic values, along with the widespread use of modern educational institutions thanks to political and economic transformations after 1980. This situation became even deeper, especially in the 1990s and 2000s when the clash between "the modern" and "reactionary" in politics emerged with the multiparty system that turned into a secular-Islamist-oriented conflict. There is a struggle for power among the different segments of the middle classes at the center of political conflict in Turkey. This conflict is taking place between the conservative new Islamic middle classes, which have long been regarded as "reactionary" and the secular middle classes whose position in politics and society have been eroding . In this study, the secular middle classes who are experiencing the process of „peripheralization‟ will be analyzed through subjective evaluations of the middle class of Aydın in terms of the concerns.